پشتیبانی نزدیک هوایی یا CAS

گردآوری و تالیف: اصغر ناصری 

لطفا در صورت استفاده منبع مقاله ذکر شود 

پشتیبانی نزدیک هوایی یا Close Air Support یعنی عملیات هوایی علیه نیروهای دشمن که به فاصله نزدیکی از نیروهای خودی قرار دارند. هدف این گونه عملیات، کاهش تهدید از جانب نیروهای دشمن و بازکردن راه پیشروی نیروهای خودی است که بطور ناگهانی مورد هجوم دشمن قرار گرفته اند. 

پشتیبانی نزدیک هوایی نیاز به هماهنگ سازی کامل با نیروهای زمینی دارد. این هماهنگ سازی معمولا توسط واحدهایی ویژه همچون دیده بانی مشترک آتش (JFO) انجام می شود. 

نیروهای زمینی یک ارتش بدون پشتیبانی هوایی قادر به پیشروی در منطقه جنگی نخواهند بود. پشتیبانی هوایی موثر می تواند هرگونه مانعی بر سر راه پیشروی نیروهای زمینی خودی از قبیل آرایش تانک های دشمن، توپخانه و راکت اندازها را از بین ببرد. همچنین خطر محاصره و پاتک ناگهانی توسط پشتیبانی نزدیک هوایی مناسب از بین خواهد رفت. 

تاریخچه پشتیبانی هوایی 

تاریخ عملیات پشتیبانی هوایی به جنگ جهانی او باز می گردد. آلمانها از جنگنده بمب افکن های ابتدایی آن زمان برای حمایت از نیروهای خود استفاده می کردند. گرچه هواپیماهای جنگی آن زمان قدرت آتش کافی نداشتند، لیکن اثر روانی آنها بر نیروهای دشمن بسیار جدی بود. 

 

یونکرس جی آی یکی از اولین جنگنده های بکار رفته در عملیات پشتیبانی نزدیک هوایی 

در فاصله سالهای بین جنگ جهانی اول و دوم، قدرت های بزرگ به اهمیت پشتیبانی نزدیک هوایی پی بردند. هواپیمای Curtis SBC Helldiver یک بمب افکن شیرجه رو بود که با استفاده از شیرجه تند روی هدف می توانست بمباران دقیقتری انجام دهد ضمن اینکه هدفگیری هواپیمای شیرجه رو توسط توپهای ضدهوایی مشکلتر بود. این هواپیما در فاصله سالهای 1938 تا 1943 در خدمت نیروی هوایی ارتش آمریکا بود و بعدا با نمونه های پیشرفته تری مانند SBD Dauntless جایگزین گردید. 

نیروی هوایی آلمان موسوم به لوفت وافه با نگاهی به تجارب کشورهای دیگر، به توسعه هواپیمای معروف خود به نام یونکرس جی 87 اشتوکا پرداخت که نقش مهمی در پیشروی برق آسای نیروهای هیتلری در ماه‌های اولیه جنگ جهانی دوم داشت. این بمب افکن شیرجه رو با صدای ناشی از سیرن های خود بر تن نیروهای رقیب رعشه می افکند و در نبردهایی مانند نبرد بریتانیا و بالکان بسیار موفق عمل کرد. 

 

بمب افکن سبک اشتوکا 

جنگ ویتنام 

آمریکا در جنگ ویتنام از هواپیماهای مختلفی برای پشتیبانی نزدیک هوایی استفاده می کرد که یکی از نمونه های موفق آن A-37 Dragonfly بوده است. این هواپیما دارای ساختاری صلب و با دوام بوده و با قابلیت مانور بالا و پرواز از ارتفاع پایین می توانست از تیررس آتشبار ضدهوایی دشمن بگریزد. در طول جنگ ویتنام تنها 12 فروند از این جنگنده ضربتی سبک سرنگون شدند. 

 

در این جنگ از هواپیمای ضربتی AC-130 نیز برای حملهه به ستونهای نیروهای ویتنام شمالی استفاده وسیعی شد. این هواپیمای جنگی دارای ٤ مقر مختلف برای توپ‌های ٢٠، ٤٠ و ١٠٥ میلی متری در پهلوی بدنه خود می باشد که آنرا شبیه یک کشتی توپدار کرده است. این هواپیما با پرواز بر فراز مواضع زمینی دشمن می تواند از هوا آتش توپخانه مرگباری را بر روی آنها ارسال کند. در جنگ ویتنام، ‌این هواپیماها توانستند بیش از ١٠٠٠٠ کامیون نیروهای ویتنام شمالی را از بین برده و ضربات زیادی به سیستم های دفاع هوایی آنها وارد کنند. از این هواپیما در جنگ های گرانادا، پاناما، عملیات طوفان صحرا در عراق و عملیات ناتو علیه صربستان در بونی هرزگوین استفاده موثری شده است. 

  

 AC-130 Spectre

جنگ های مدرن 

در جنگ های مدرن بهره گیری از مهمات دقیق می تواند هر هواپیمای جنگی را در خدمت عملیات پشتیبانی نزدیک در آورد. لیکن هواپیمای ضربتی A-10 Thunderbolt یکی از عالی ترین هواپیماها برای پشتیبانی نزدیک بشمار می رود.

ای-١٠ تاندربولت ٢ (A-10 Thunderbolt II) یک هواپیمای جت تک سرنشین و دو موتوره است که توسط کمپانی فیرچایلد ریپابلیک برای نیروی هوایی آمریکا ساخته شده است. وظیفه اصلی آن تدارک پشتیبانی هوایی نزدیک برای نیروهای زمینی با حمله به تانک‌ها، خودروهای زرهی و سایر اهداف زمینی دشمن می‌باشد. همچنین می‌تواند نقش محدودی در حملات هوایی بازدارنده ایفا کند. 

 

این هواپیما اولین پرواز خود را در ١٠ می ١٩٧٢ انجام داد. اولین اسکادران از این هواپیماها در سال ١٩٧٧ به خدمت نیروی هوای ارتش آمریکا درآمد.

ای-١٠ به علت بالهای مستقیم و پهن خود و نوک به پایین برگشته آنها، دارای توانایی مانور فوق‌العاده‌ای در سرعتها و ارتفاع کم می‌باشد. این بالها امکان نشست و برخاست از باندهای کوتاه نزدیک میدان جنگ را نیز به این هواپیما می‌دهند. این هواپیما می‌تواند به مدت طولانی در ارتفاع ٣٠٠ متری پرواز کند. دود خارج شده از اگزوز موتورها از بالای دم افقی این هواپیما عبور می‌کند که این امر گرما و اشعه مادون قرمز ساتع شده از موتورها را کاهش می‌دهد، در نتیجه ردگیری آن برای موشک‌های ضدهوایی را دشوار می‌سازد. 

صفحات پوسته‌ای ای-١٠ بطور یکپارچه و با استفاده از ماشین‌های کنترل عددی ماشینکاری می‌شوند، بطوریکه تراورس‌های عمودی بین دو صفحه بال با پوسته آن یکپارچه هستند. این امر هزینه ساخت را کاهش می‌دهد و بر استحکام بدنه هواپیما بطرز قابل ملاحظه‌ای می‌افزاید. همچنین از مشکل آب بندی و اتصالات نیز می‌کاهد. هیچ باری بر روی پوسته بال و بدنه اعمال نمی‌شود، در نتیجه صفحات آسیب دیده براحتی قابل جایگزینی هستند. استحکام بدنه هواپیما باعث شده است که در  بین خدمه نیروی هوایی آمریکا به ”تانک پرنده“ معروف شود. 

اسلحه ممتاز این هواپیما توپ هفت لوله آن به نام Avenger می باشد که مجهز به برجک گردان است. این توپ می‌تواند تا ٤٢٠٠ گلوله در دقیقه شلیک کند. تنها شش گلوله این توپ برای نابودکردن یک تانک زره‌پوش کافی است. دقت این توپ نیز فوق‌العاده است و می‌تواند ٨٠ درصد گلوله‌های خود را در یک دایره به قطر ٦ متر از فاصله ١.٥ کیلومتری شلیک کند. 

اسلحه دیگر این هواپیما موشک هوا به زمین ای جی ام ٦٥ ماوریک آن می‌باشد. معمولا دوموشک هوا به هوای سایدویندر نیز برای محافظت از خود حمل می‌کند.

این جنگنده برای اولین باردر جنگ خلیج فارس در ١٩٩١ وارد میدان کاروزار واقعی شد و توانست بیش از ١٠٠٠ تانک، ٢٠٠٠ خودروی نظامی و ١٢٠٠ ادوات جنگی دیگر نیروهای عراقی را نابود کند. دو هلی‌کوپتر عراقی نیز با توپ آونجر این هواپیماها سرنگون شدند. تنها هفت عدد از این هواپیماها در طول جنگ سرنگون شدند که از عدد تخمین زده شده بسیار کمتر بود. در حالیکه جنگنده‌های مدرنتر نیروی هوای آمریکا به علت دود ناشی از سوختن چاه‌های نفت کویت قادر به ردیابی اهداف زمینی نبودند، این هواپیما با پرواز در ارتفاع کم و دید چشمی مستقیم خلبان، کارای بسیار بالاتری در حمله به اهداف زمینی از خود نشان داد. احتمال می رود که این هواپیما تا سال ٢٠٢٨ در خدمت ارتش آمریکا باقی بماند.