فناوری روسی علیه جنگنده‌های رادارگریز آمریکایی

گردآوری و ترجمه: اصغر ناصری

در طول سی سال گذشته فناوری رادارگریز به جنگنده‌های آمریکایی کمک کرده که برتری هوایی خود را در سراسر جهان حفظ کنند. اما اکنون شرکت‌های روسی در حال طراحی و به فروش رساندن تسلیحاتی هستند که به ادعای آنها می‌تواند پیشرفته‌ترین هواپیماهای جنگی موجود را ساقط کند.

حتی جدیدترین جنگنده‌های رادارگریز مانند F-35B Lightning II ممکن است با تهدیدات راداری و موشکی سهمگینی از سوی کشورهای رقیب آمریکا مواجه شوند.

سالون جهانی تسلیحات و تجهیزات جنگی ٢٠١٠ که در فرودگاه مشهور ژوکوفسکی[1] در حومه مسکو برگزار شد، بر حسب ظاهر یادآور نمایشگاه‌های صنایع دفاعی ایالات متحده  بود. غرفه‌هایی که درون یک آشیانه غار مانند به طور ردیفی برپا شده بودند و آن‌را به سالون نمایش تبدیل کرده بودند. مهندسین و نمایندگان فروش درباره تجهیزات خود صحبت می‌کردند. کارکنان خودکارهایی به بازدیدکنندگان هدیه می‌دانند که نام و نشان شرکت بر روی آنها کنده کاری شده بود. بازدیدکنندگان روز اول بیشتر مشتریان بالقوه از کشورهای مختلف بودند و ملیت آنها از اروپای شرقی تا کشورهای آسیایی را شامل می‌شد. اما متمایزترین غرفه متعلق به شرکت آلماز آنتی[2] یکی از پیشگامان تسلیحات هواپیمایی و بزرگترین فروشنده سلاح در کشور روسیه بود. صفحه نمایش بزرگی که از سقف نمایشگاه شرکت آویزان بود انیمیشنی را نشان می‌داد که در طی آن یک موشک ساخت شرکت آلماز بسوی هواپیمایی مانند یکF-35C Lightning II (هواپیمای عمود پرواز نیروی دریایی) می‌شتافت. پس از برخورد موشک، انفجاری نارنجی رنگ هواپیما را از نظر محو می‌ساخت.

این تصاویر تکان دهنده بود. ناظران غربی همواره به مشاهده برتری هواپیماهای جنگی آمریکایی چه در صحنه‌های جنگ واقعی و چه بر روی انیمیشن های تبلیغی عادت کرده‌اند. حکومت آمریکا حدود ١٦ سال وقت و ٣٩٦ میلیارد دلار هزینه برای تضمین بی رقیب بودن F-35 صرف کرده است و حالا روسها دارند سلاحهای دفاعی می‌سازند که می‌تواند آنها را از صحنه آسمان حذف کند؟

پشت سر یکی از مهندسین آلماز، جستجوگرهایی به نمایش گذاشته شده بودند که از رادار پیشرفته برای شکار هواپیما استفاده می‌کردند. چندتا از آنها برش خورده بودند تا ساختار داخلی آنها قابل مشاهده باشد: آرایه ای از صدها ماژول فرستنده/گیرنده T شکل و رایانه‌ای در زیر آنها که می ‌تواند حتی ناچیزترین انعکاس های راداری را ردیابی کند. این فناوری موشک را بسیار چابک و منحرف ساختن آن را بسیار دشوار می‌سازد. این سیستم موشک هدایت شونده اکنون در بسیاری از جنگنده‌های موجود روسی قابل نصب است.

سه سال از زمان برگزاری نمایشگاه تسلیحات ژوکوفسکی می‌گذرد و فروش تجهیزات ضدهوایی روسیه هم‌چنان رو به افزایش است. شرکت آلماز آنتی در جبهه پیشرو این نهضت قرار دارد و مقامات این شرکت در رسانه‌های روسی اعلام کرده‌اند که اولین کارخانجات نوین دفاعی این کشور که در بیست سال گذشته بی‌سابقه بوده، به تولید تسلیحات ضدهواپیما خواهد پرداخت.

این‌ها خبر خوبی برای خلبانان آمریکایی و متحدین آن محسوب نمی‌شوند. پنتاگون همواره در تلاش بوده به تمامی نقاط جهان با هر درجه از دفاع ضدهوایی دسترسی داشته باشد. بیشتر هواپیماهای جنگی آمریکایی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از امواج رادار، ردیاب‌های الکترومغناطیسی و موشک‌های حرارتی بگریزند. پنتاگون این رهیافت را کاهش قابلیت مشاهده[3] می‌نامد، در سایر نقاط دنیا از واژه رادارگریز[4] برای توصیف آن استفاده می‌شود.

تراویس شارپ یکی از تحلیل‌گران مرکز امنیت نوین آمریکایی می‌گوید: ”روسیه هنوز بر این باور است که باید نقش مهمی در دنیا بازی کند. تولید و فروش تجهیزات نظامی پیشرفته روشی برای اخطار به دولتهای دیگر است که نباید با روسیه یا متحدین آن طرف شد.“

فروش این تجهیزات سود زیادی نیز برای روسیه داشته است. در یک معامله جدید ٢ میلیارد دلاری شرکت آلماز آنتی ١٥ واحد آتشبار از سیستم متحرک موشکی ضدهواپیمای  S-300PMU-2 به چین فروخت. هر واحد آتشبار دارای دو یا سه واحد رادار و چهار پرتاب کننده موشک است. رادار این سیستم می‌تواند بطور همزمان ١٠٠ هدف را ردیابی کند و هر پرتاب کننده قادر است چهار موشک پرتاب کند که با سرعت ٦ ماخ بسوی هدف می‌شتابند. به عبارتی با قیمتی معادل ٤ فروند F-22 Raptor می‌توان آتشباری 60 تایی از چنین موشکی ترتیب داد. رادار تند و تیز S-300 و موشکهای پرسرعت این سیستم از خلیج تایوان محافظت می‌کنند و چتری حفاظتی بر سر نیروهای چینی در تهاجم احتمالی آنها به تایوان پدید خواهند آورد.

ترسناک‌تر از این موشک‌ها سیستم‌های راداری هستند که بزررگترین تهدید را برای هواپیماهای رادارگریز پدید می‌آورند. مهندسین دوره پس از جنگ سرد روسیه با دیجیتالی کردن سیگنالهای رادارهای VHF دهه ١٩٧٠ روح تازه و مخوفی در کالبد این سیستم‌های راداری دمیده‌اند. افزایش توان محاسباتی باعث ارتقای قابلیت این رادارها در گردآوری اطلاعات منسجم از داده‌های در هم و برهم شده است. انعکاس‌های راداری ضعیف VHF که قبلا به عنوان نویز پس‌زمینه‌ای تفسیر می‌شدند اکنون قابل آشکارسازی و شناسایی هستند.

به اعتقاد متخصصین روسی این رادارهای VHF می‌توانند هواپیماهای رادار گریز را شناسایی کنند. به ادعای انها آمریکایی‌ها خود می‌دانند که برنامه فناوری رادارگریز آنها به شکست انجامیده است. از نظر برخی از کارشناسان آمریکایی، روسها در این زمینه اغراق می‌کنند، گرچه خود می‌دانندکه ادعای روسها چندان بی‌پشتوانه نیست.

اثر متقابل رادار و هواپیما از نوع فیزیکی است. بدنه هواپیمای رادارگریز طوری طراحی شده است که مانع رسیدن امواج رادار بسوی فرستنده‌ها می‌شود. اما رادارها طول موج یکسان ندارند. افزایش بسامد یک موج طول آنرا کاهش می‌دهد. هرچه طول موج کوتاهتر باشد انعکاس دریافتی از هدف مفصل‌تر بوده و کیفیت بالاتری دارد.

در پایان میتوان گفت که اولویت های راهبردی قدرتهای بزرگ نیز تغییر یافته است. اکنون سرمایه گذاری در هواپیماهای بی سرنشین به اولویت اصلی تبدیل شده زیرا در نبود خطر جانی برای یک خلبان واقعی، قدرت ریسک هواپیمای مهاجم بسیار افزایش می یابد.

برگرفته از:

http://www.popularmechanics.com/military/a8107/russian-made-tech-vs-americas-stealth-warplanes-13506974/

---

[1] . Zhukovsky

[2] . Almaz-Antey

[3] . Low Observable

[4] . stealth