حفاری به روش لوله مارپیچ

گردآوری و تالیف: اصغر ناصری

حفاری به روش لوله مارپیچ (Coiled Tubing) یا CT روش نوآورانه‌ای در حفاری چاه نفت است که از یک رشته لوله پیوسته انعطاف پذیر که از دور یک قرقره باز می‌شود به عنوان میله حفاری استفاده می‌کند. لوله قبل از ورود به چاه به شکل مستقیم درآمده و پس از خروج از چاه و برگشتن به سرجای اصلی خود مجددا به دور قرقره تابیده می‌شود. قطر لوله بطور اسمی از 0.75 in تا 4 in تغییر می‌کند و طول رشته لوله نیز ممکن است تا 30000 فوت برسد. فولاد بکار رفته در ساخت لوله ها استحکامی از 55000 psi تا 120000 psi دارد.

اجزای اصلی یک واحد حفاری لوله مارپیچ

یک واحد استاندارد حفاری لوله مارپیچ از چهار جزء اصلی تشکیل شده است:

• قرقره (Reel) – برای نگهداری و حمل و نقل CT
• اینجکتور هد (Injector Head) – برای تامین نیروی محرک سطحی جهت راندن لوله به درون چاه و بیرون کشیدن آن
• اتاقک کنترل (Control Cabin) – که اپراتور تجهیزات از درون آن بر عملیات CT نظارت و کنترل دارد.
• منبع تغذیه (Power Pack) – که توان هیدرولیکی و پنوماتیکی لازم برای بره انداختن واحد CT را تامین می‌کند.

 

فناوری CT در عملیاتی که به اصطلاح عملیات مداخله‌ای حفاری (Well Intervention) نامیده می شود نقشی اصلی دارد. عملیات مداخله‌ای به هرگونه عملیاتی گفته می‌شود که در انتها یا در طی عمر مفید یک چاه نفت یا گاز انجام شده و وضعیت یا شکل هندسی آنرا تغییر می‌دهد با این هدف که بر بهره‌وری چاه افزوده شود.

شیوه کار CT بسیار ساده است: موتورهای هیدرولیکی موجود در اینجکتور هد دو حلقه زنجیر را که در جهت مخالف حرکت می کنند بطور پیوسته به حرکت در می‌آورند. به هر لینک زنجیر سیستمی بنام گیرنده (گریپر) نصب شده که لوله را از دو طرف گرفته و با اعمال نیروی گیرشی آنرا به درون یا بیرون چاه می‌کشد.  

فناوری CT کاربردهای متعددی در تعمیر و نگهداری چاه های نفت پیدا کرده است. از آنجا که به انتهای لوله تزریق شده به درون چاه ابزارهای متعددی می توان بست، عملیات متنوعی از تمیزکاری چاه تا عملیات حفاری تکمیلی را می توان توسط این فناوری به انجام رساند.

منبع اصلی:

An Introduction to Coiled Tubing, History, Applications, and Benefits, International Coiled Tubing Association, www.icota.com