نتایج یک نظرسنجی علمی: بیماری کووید 19 کی پایان می پذیرد؟

تصویر زیر نتایج این نظرسنجی را که در آبان 1399 آغاز شده و 267 نفر در آن شرکت کرده اند نشان می دهد:

گروه های 1 و 2 را می توان افراد خوش بین جامعه آماری دانست که امیدوار بودند این بیماری ویرانگر بزودی با واکنش های طبیعی مکانیسم های بدن انسان ها یا واکسیناسیون گسترده از بین برود. سال 1401 به پایان نرسیده ولی از روند بیماری کووید 19 می توان دریافت نظر گروه چهارم احتمالا به نتیجه واقعی نزدیک تر است. بیماری کووید 19 شاید هیچگاه از میان نرود لیکن به یک بیماری قابل مهار در جوامع بشری تبدیل شود. استفاده از نظر سنجی برای یک مساله علمی شاید منطقی بنظر نرسد لیکن جامعه انسانی امروز بسیار آگاه و با دانش است و میتوان روی فهم عمومی آن حساب باز کرد.

دلایل انقراض دایناسورها

استخوانها، دندانها، ردپا و سایر شواهد فسیلی بی شمار بر این واقعیت دلالت دارند که سیاره زمین برای حداقل 230 میلیون سال قلمرو حکومت دایناسورها بوده است. اما حتی یک فسیل از دایناسورها در صخره هایی جوانتر از 66 میلیون سال یافت نشده است، به عبارتی از حدود 66 میلیون سال پیش، دیگر دایناسوری بر روی کره زمین زندگی نمی کرده است. در این نقطه از زمان دوران کرتاسه به اتمام رسیده و عصر پالئوژن آغاز گردیده است. بنظر می رسد تمامی دایناسورهای خشکی و دریا به ناگاه از میان رفته اند.

همراه با دایناسورهای خشکی، خزنده های ترسناک دریایی مانند موزازورها، اکتیوزورها و پله سیوزورها نیز نابود شدند. همچنین خزنده های پرنده از قبیل پتروزورها نیز از صفحه روزگار ناپدید شدند. با وجودی که برخی پستانداران، پرندگان، خزندگان کوچک، ماهی ها و دوزیستان به حیات خود ادامه دادند، تنوع گونه های زنده بطرز چشمگیری کاهش یافت. در کل این انقراض جمعی سه چهارم تمامی گونه های زنده بر روی کره زمین را نابود کرد.

 یکی از کاملترین فسیل های تی رکس یافت شده به سال 2010

کنار هم قرار دادن تمامی این واقعیات تلاش عظیمی از سوی دیرین شناسان را می طلبید و نظریات موجود درباره عامل نابودی دایناسورها و سایر ساکنین زمین در دوران کرتاسه بسیار گوناگون بوده است. اما هم اکنون دو ایده اصلی در جامعه علمی با هم در تقابل هستند: برخورد آسمانی یا دشمنان زمینی.

اولین دایناسور پردار شناخته شده، سینوزوروپتریکس پریما

پروتوسراتوپس خویشاوند نزدیک تری سراتوپس

بارش مرگ از آسمان

یکی از معروفترین نظریات در مورد نابودی دایناسورها، نظریه لوئیس و والتر آلوارز است. در 1980 این دو دانشمند چنین بیان داشتند که یک سیارک با اندازه یک کوه حدود 66 میلیون سال پیش به زمین برخورد کرده و اتمسفر را با گاز، غبار و خاک انباشته و موجب تغییرات اقلیمی بسیار شدیدی شده است.

شاهد اصلی آنها بر این نظریه مقادیر بالای فلز ایریدیوم در لایه های کرتاسه – پالئوژن است، یعنی لایه مرزی زمین شناختی که بالای تمامی لایه های حاوی فسیل دایناسور قرار دارد. ایریدیوم در پوسته زمین نسبتا کمیاب است اما در سیارک های سنگی به فراوانی وجود دارد. این واقعیت موجب شد آلوارزها نتیجه بگیرند که انقراض جمعی ناشی از برخورد یک شیء فرازمینی بوده است. وقتی دانشمندان توانستند رویداد انقراض جمعی را به گودال عظیم در طول ساحل شبه جزیره یوکاتان مکزیک مرتبط سازند، مقبولیت بسیاری پیدا کرد. گودال موسوم به چیکسولاب با پهنای تقریبی 150 کیلومتر با اندازه ای که می تواند ناشی از برخورد یک سیارک کوه پیکر باشد، تناسب دارد.

در سال 2016، دانشمندان یک هسته سنگی از بخش زیر آب چیکسولاب استخراج کردند. مطالعه این نمونه نشان داد که برخورد سیارک به قدری نیرومند بوده که مقادیر عظیمی صخره تبخیر شده و گاز به درون اتمسفر تزریق کرده بطوری که اثرات آن می توانسته تا سالها باقی بماند. در سال 2019 دیرین شناسان در داکوتای شمالی گنجینه فسیلی نزدیک به لایه مرزی کرتاسه – پالئوژن یافتند که بقایای یک زیست بوم که مدت کوتاهی پیش از برخورد بزرگ موجود بوده را در خود داشته است. لایه های دارای سنگواره محتوی گوی های شیشه ای کوچک به نام تکتیت بوده که از صخره های ذوب شده در اثر یک برخورد نیرومند نشات می گیرند. انرژی عظیم برخورد باعث ذوب سنگها، انجماد آنها در هوا و بارش مجدد بر سطح زمین شده است.

خشم آتشفشان

لیکن برخی دانشمندان شواهد موجود درباره برخورد سیارک با زمین را کافی نمی دانند و بر این باورند عامل نابودی انها را در خود سیاره زمین باید جست.

در پایان دوره کرتاسه فعالیت آتشفشانی بسیار شدید بود و هم اکنون لایه هایی از مواد آتشفشانی سخت شده به ضخامت 3000 متر موجود است. این فعالیت شدید می توانسته جو زمین را با ذرات معلق و گازهای گلخانه ای آکنده ساخته و با ایجاد یک زمستان طولانی گونه های زنده بزرگ را رو به انقراض ببرد.

اما دانشمندان پیشتاز دیرین شناسی ترکیبی از هر دو واقعه را مسئول انقراض جمعی یاد شده می دانند. شاید فعالیت های آتشفشانی کره زمین را برای زندگی گونه های بزرگ جانوری و گیاهی نامساعد ساخته و آنها را در برابر برخورد آسمانی که پی از آن روی داده آسیب پذیر ساخته است. مناقشه میان این دو نظریه ممکن است سالها به طول انجامد.

نظر شما چیست؟

برای تدوین این مقاله از منبع زیر استفاده زیادی شده است:

 https://www.nationalgeographic.com/science/article/dinosaur-extinction

ماه: قمر زمین و همراه همیشگی آن

ماه همراه ثابت همیشگی زمین و آسانترین جرم آسمانی برای مشاهده در آسمان شب است.

آهنگ تغییرات ماه، راهنمای انسان برای هزاران سال بوده است. برای مثال ماه های تقویم تقریبا معادل زمان تبدیل یک ماه کامل به ماه کامل بعدی هستند. اما مدار و مراحل ماه می تواند رازآمیز بنظر رسند. برای مثال ماه همواره یک طرف خود را به سمت زمین متوجه می کند اما اندازه متغیر آن به وضعیتش نسبت به زمین و خورشید بستگی دارد.

در سمت بالا، راست، نیمه روبروی زمین و نیمه ای که همواره پشت به زمین است دیده می شود. قسمت پایینی تصویر نحوه شکل گیری هلال های ماه را نشان می دهد.

ماه با اینکه قمر زمین است (به دور زمین می گردد) اما با قطر 3475 کیلومتر از پلوتون بزرگتر است. در دستگاه خورشیدی ما چهار قمر وجود دارند که حتی از ماه نیز بزرگتر هستند.

اندازه ماه کمی از یک چهارم زمین بزرگتر است. این نسبت یک چهارم از هر قمر و سیاره دیگری در دستگاه خورشیدی به مراتب بیشتر است در نتیجه ماه اثر قابل ملاحظه ای بر سیاره ما دارد و یکی از عوامل اصلی تشکیل حیات بر روی زمین بشمار می رود.

ماه چگونه شکل گرفت؟

درباره نحوه تشکیل ماه نظریات زیادی وجود دارد اما آخرین شواهد مالی موجود به نفع نظریه برخورد بزرگ هستند. مطابق این نظریه حدود 4.5 میلیارد سال پیش برخورد جرمی آسمانی به اندازه تقریبی مریخ با زمین که هنوز از مواد مذاب تشکیل شده بود، باعث جدا شدن جرم بزرگی به اندازه ماه از پیکر زمین شد. ترکیب مواد سازنده ماه و زمین به همین دلیل بسیار شبیه هم است. مطالعه فراوانی عنصر تنگستن 182 شواهد دیگری به نفع این نظریه فراهم ساخته است.

نظریه برخورد بزرگ. در اثر برخورد ابتدا حلقه ای از اجرام بزرگ و کوچک به دور زمین تشکیل شد که سپس با پیوستن آنها به هم یک کره به نام ماه شکل گرفت.

ماه از چه ساخته شده است؟

ماه دارای یک هسته بسیار کوچک است که تنها 680 کیلومتر قطر دارد و بیشتر از آهن و گوگرد ساخته شده است. جبه سنگی ماه 1330 کیلومتر ضخامت دارد و از سنگ های غنی از آهن و منیزیوم ساخته شده است. بین 4 تا 3 میلیارد سال قبل مقادیر فراوانی ماگما (مواد مذاب) موجود در جبه از طریق شکافهای آتشفشانی به سطح ماه راه یافته است. پوسته ماه حدود 70 کیلومتر ضخامت دارد و بخش بیرونی آن به واسطه برخورد فراوان سیارکها با سطح ماه بسیار ترک خورده و در هم آمیخته است. بطوریکه ماده دست نخورده را تنها در عمق 10 کیلومتری سطح آن می توان یافت.

یکی از گودالهای سطح ماه در نزدیکی قطب جنوب آن

ماه همانند چهار سیاره داخلی دستگاه خورشیدی از سنگ ساخته شده است. از آنجایی که ماه دارای هوا نیست، گودالهای ناشی از برخورد با سیارکها و شهاب سنگها دچار فرسایش نشده اند. ممکن است داخل ماه مقادیر قابل توجهی آب وجود داشته باشد.

اتمسفر ماه بسیار نازک است. بنابراین اثر یک ردپا بر سطح آن ممکن است صدها سال باقی بماند (زیرا بر سطح ماه بادی نمی وزد تا ردپا را از بین ببرد). بواسطه عدم وجود هوا دما بر سطح ماه بین روز و شب بسیار متغیر است بطوری که در شب حدود منفی 153 درجه سلسیوس و در روز به 134 درجه می رسد.

ردپای نیل آرمسترانگ فضانورد آپولو یازده بر سطح ماه

کشش گرانشی ماه بر زمین وارد می شود و باعث افت و خیز قابل پیش بینی در آب دریا می شود که از آن به نام جذر و مد یاد می شود. در سمت روبروی ماه سطح آب دریا بالا می رود و در سطح دورتر از ماه سطح آب پایین می رود.

کشش گرانشی ماه باعث کند شدن سرعت دوران زمین به دور خود نیز می شود که از آن به نام ترمز مدی (tidal braking) یافت می شود. این پدیده باعث افزایش طول روز به مدت 2.3 هزارم ثانیه در هر صدسال می شود. انرژی دورانی از دست رفته توسط زمین توسط ماه جذب می شود که فاصله آن از زمین را به میزان 3.8 سانتی متر در سال افزایش می دهد. کشش گرانشی ماه عاملی اساسی در ایجاد حیات بر روی زمین است زیرا با ایجاد یک تمایل مداری 23 درجه ای باعث تثبیت نسبی آب و هوا در طول میلیاردها سال تکامل حیات بر روی زمین شده است.

مدار دوران زمین حدود 23.5 درجه نسبت به صفحه گردش آن به دور خورشید زاویه دارد. بنابراین بسته به زمان در طول سال نیمکره های شمالی و جنوبی به سمت خورشید یا دور از آن نشانه رفته اند. که باعث می شود مقادیر متفاوتی تابش خورشیدی دریافت کند. این امر باعث پیدایش فصل ها بر روی زمین می شود. محور دوران ماه تنها 1.5 درجه تمایل مداری دارد در نتیجه ماه فاقد فصل هایی مانند زمین است. بنابراین برخی بخش های ماه همواره در معرض نور خورشیدند در حالی که سایر بخش ها در تاریکی دائمی بسر می برند.

ستاره های دنباله دار

در گذشته های دور ظهور ناگهانی و غیرقابل پیش بینی این اجرام درخشان با دنباله طولانی باعث حیرت و وحشت مردمان قدیم می‌گردید. ستاره شناسان چینی سوابق گسترده ای از این اجرام آسمانی با مشخصات ویژه دم آنها و مکان آنها در فضا برای صدها سال گردآوری کرده بودند. این سالنامه های تاریخی ستاره های دنباله دار منبع ارزشمندی برای ستاره شناسان بعدی شدند.

اکنون می دانیم که ستاره های دنباله دار باقیمانده های شکل گیری سیارات در دستگاه خورشیدی ما در حدود 4.6 میلیارد سال قبل هستند. آنها بیشتر از یخ پوشیده شده با ماده آلی تیره رنگ ساخته شده و به نام گوله برفی های کثیف موسوم بودند. این اجرام می توانند اطلاعات مهمی درباره شکل گیری دستگاه خورشیدی ما بدست دهند. ممکن است آب و ترکیبات آلی سازنده عناصر حیات توسط این ستاره های دنباله دار به زمین و سایر بخش‌های دستگاه خورشیدی آورده شده باشند.

ستاره دنباله دار هالی

ستاره های دنباله دار از کجا می آیند؟

جرارد کویپر (Gerard Kuiper) در سال 1951 این نظریه را مطرح کرد که یک کمربند دیسک مانند در ورای مدار نپتون حاوی جمعیتی از ستاره های دنباله دار تیره است که در محدوده قلمرو پلوتون به دور خورشید می گردند. این اشیاء یخ زده که گاهی توسط گرانش به مدارات خاصی رانده شده و به خورشید نزدیکتر می گردند، ستاره های دنباله دار با دوره کوتاه را تشکیل می دهند. مدار آنها به دور خورشید کمتر از 200 سال بطول می انجامد و گاهی ظهور آنها قابل پیش بینی است زیرا سابقا از آسمان زمین عبور کرده اند. ستاره های دنباله داری که کمتر قابل پیش بینی هستند از منطقه ای به نام ابر اورت (Oort Cloud) می آیند که حدود 15 هزار میلیارد کیلومتر از خورشید فاصله دارند. این ستاره های دنباله دار ابر اورت حدود 30 میلیون سال طول می کشد تا مدار خود به دور خورشید را کامل کنند.

مدار ستاره دنباله دار به دور خورشید

هر ستاره دنباله دار دارای یک بخش یخزده کوچک است که هسته نام دارد و ممکن است تنها چند کیلومتر پهنا داشته باشد. هسته شامل تکه های یخ، گازهای یخزده و کمی غبار گیرافتاده درون یخ است. وقتی یک ستاره دنباله دار به خورشید نزدیک می شود، داغتر شده و یک اتمسفر به نام کوما به دور خود ایجاد می کند.  گرمای خورشید باعث تصعید یخ ها شده و کما بزرگتر می شود. کما ممکن است صدها یا هزاران کیلومتر گسترش یابد. فشار نور خورشید و ذرات پرسرعت خورشیدی (توفان خورشیدی) غبار و گاز سازنده کوما را از خورشید به دور می راند که به شکل یک دم طولانی و درخشان دیده می شود. ستاره های دنباله دار اغلب دارای دو دم هستند، یک دم از غبار و دم دیگری از گاز یونیزه شده.

بیشتر ستاره های دنباله دار در فاصله امنی از خورشید سیر می کنند. ستاره هالی از 89 میلیون کیلومتر به خورشید نزدیکتر نمی شود. لیکن برخی ستاره های دنباله دار که خورشید خراش (sungrazer) نامیده می شوند مستقیما به درون خورشید سقوط می کنند یا آنچنان به خورشید نزدیک می شوند که خرد شده و تبخیر می شوند.

منبع:

https://solarsystem.nasa.gov/asteroids-comets-and-meteors/comets/in-depth/

حقایق شگفت درباره مورچه ها

مورچه ها از پرشمارترین حشرات هستند و در مناطق استوایی گاهی تا نیمی از جمعیت حشرات را به خود اختصاص می دهند. در این نوشتار برخی از شگفت ترین حقایق درباره مورچه ها ذکر شده است.

1. حدود 12000 گونه مختلف از مورچه در سراسر دنیا زندگی می کنند.

مورچه ها در تمام مناطق از سطح زمین گرفته تا اعماق زمین و جنگل های بارانی تا حتی مورچه های پرنده دیده می شوند.

2. مورچه گلوله ای دردناک ترین نیش را در دنیا دارد.

این مورچه که در جنگل های مرطوب آمازون زندگی می کند نیشی به دردناکی برخورد یک گلوله با بدن دارد!

 

3. مورچه های آتش سالانه سه میلیارد دلار خسارت ببار می آورند!

موچه قرمز آمریکای شمالی با وجود کوچکی جثه، نیشی سوزان دارد و سالانه میلیونها دلار به مزارع و دامها در آمریکا لطمه وارد می کند.

4. مورچه ها طولانی ترین عمر را در میان حشرات دارند.

برخلاف برخی حشرات که تنها چند روز یا حتی چند ساعت عمر می کنند، یک گونه خاص مورچه به نام پوگونومیرمکس اوی هیی حدود 30 سال عمر می کند!

5. برحسب اندازه جثه، مورچه ها نیرومندترین موجودات دنیا بشمار می روند.

یک مورچه می تواند تا 50 برابر وزن خود را حمل کند که در دنیای جانوران بی مانند است. مانند اینکه شما بتوانید یک وزنه 3500 کیلوگرمی را حمل کنید!

6. مورچه ها اجتماعی ترین موجودات دنیا هستند.

هر کولونی مورچه ای از یک یا چند ملکه تخم گذار و جمعبت بزرگی از مورچه های ماده کارگر تشکیل می شود که وظیفه خدمت به ملکه، ساخت و نگهداری آشیانه، جستجوی غذا و مراقبت از کودکان را به عهده دارند. مورچه های نر دارای بال دارند و تنها وظیفه آنها جفت گیری با ملکه است.

9. مورچه ها دارای گوش نیستند و برخی آنها حتی چشم ندارند!

مورچه ها با گوش دادن به ارتعاشات زمین از طریق پاهای خود احساس می کنند و برخی از طریق آنتن های خود با هم ارتباط برقرار می کنند. آنها می توانند سیگنالهایی شیمیایی به نام فرمون از بدن خود آزاد کنند که حاوی پیام هایی برای سایر مورچگان هستند. در نزدیک منابع غذا ردی از فرمون ها بجای می گذارند و حتی از آن برای جذب جنس مخالف استفاده می کنند.

10. بزرگترین لانه کشف شده از مورچگان دارای گستره ای 5900 کیلومتری بوده است!

در سال 2000 در آرژانتین یک کولونی عظیم از مورچگان یافت شد که در آن 33 جمعیت از مورچگان زندگی می کردند و یک ابرکولونی غول آسا ساخته بودند. میلیونها آشیانه در این ابرکولونی ساخته شده و میلیاردها مورچه کارگر در آن زندگی می کردند!

منبع:

https://www.natgeokids.com/uk/discover/animals/insects/ant-facts/