انواع هواپیماهای جنگی

یک هواپیمای جنگی هر نوع وسیله پرنده‌ای است که برای حمله به اهداف دشمن بکار می رود. این وسیله برای از بین بردن تجهیزات یا افراد دشمن توسط مهمات هوایی طراحی شده است. هواپیماهای جنگی تنها توسط نیروهای نظامی تهیه و بکار گرفته می‌شوند.

هواپیماهای جنگی را می توان بر حسب ماموریت اصلی آنها به هفت نوع اصلی تقسیم بندی کرد: جنگنده، بمب‌افکن، هواپیمای ضربتی، جنگ الکترونیک، گشت دریایی، چندمنظوره و بدون سرنشین.

هواپیمای جنگنده

نقش اصلی یک هواپیمای جنگنده نابود کردن هواپیماهای دشمن در نبرد هوایی در عملیات تهاجمی یا تدافعی است. بسیاری از جنگنده ها دارای قابلیت حمله به اهداف زمینی نیز هستند که به آنها اجازه می دهد ماموریت بمباران اهداف زمینی دشمن یا پشتیبانی هوایی نزدیک را نیز انجام دهند. یک جنگنده می تواند گستره متنوعی از تسلیحات را حمل کند: از جمله مسلسل، توپ خودکار، راکت، موشک هدایت شونده و بمب.

بسیاری از جنگنده‌های مدرن دارای قابلیت حمله به هواپیمای دشمن از فاصله دور هستند، پیش از اینکه هواپیمای دشمن قادر به آشکارسازی آنها باشد. مدرنترین جنگنده های حال حاضر از نسل پنجم و دارای قابلیت رادارگریزی هستند. در حال حاضر اف 22 رپتور بی رقیب ترین جنگنده شکاری دنیا محسوب می شود. قابلیت رادارگریزی حداکثری و تسلیحات مدرن همراه با ابرمانورپذیری به این جنگنده قابلیت از بین بردن هدف در اولین برخورد را داده است.

سایر جنگنده های مدرن عبارتند از اف 35 لایتنینگ 2، اف 15 ایگل و سوخوی 35. مدرنترین جنگنده روسیه سوخوی 57 رادارگریز است که تاکنون در شمارگان معدودی به خدمت گرفته شده است.

بمب افکن

بمب افکن ها عموما بزرگتر، سنگین تر و از مانورپذیری کمتری نسبت به جنگنده ها برخوردارند. آنها می‌توانند بار بزرگی از بمب، اژدر یا موشک کروز حمل کنند. بمب افکن ها منحصرا برای حمله به اهداف زمینی ساخته شده و برای درگیری هوایی از چالاکی کافی برخوردار نیستند. تعداد اندکی از بمب افکن ها مانند بی 2 اسپیریت دارای قابلیت رادارگریزی هستند که آنها را از آشکارسازی توسط دشمن مصون می دارد.

معروفترین بمب افکن کارآزموده در بسیاری از جنگها، بی 52 استراتو فورترس است که از سال 1952 تاکنون در خدمت نیروی هوایی آمریکا است. بزرگترین هواپیمای جنگی حال حاضر دنیا توپولف تی یو 160 روسیه با 54 متر طول و قابلیت حمل 45 هزار کیلوگرم مهمات بصورت موشک کروز یا موشک های مجهز به کلاهک هسته ای است. این بمب افکن سریعترین از نوع خود نیز بشمار می رود و می تواند به حداکثر سرعت 2200 کیلومتر بر ساعت دست یابد.

هواپیمای ضربتی

هواپیمای ضربتی برای پشتیبانی از نیروهای خودی مورد استفاده قرار می گیرد. این هواپیماهای جنگی می توانند اهداف زمینی را با دقت بالاتری نسبت به بمب افکن ها مورد حمله قرار دهند و برای مقابله با دفاع هوایی سطح پایین دشمن در هنگام حمله بطور خاص طراحی شده اند. پشتیبانی هوایی نزدیک یکی از نقش های مهم این هواپیماهای نظامی است. یکی از معروفترین این گونه، ای 10 تاندربولت نیروی هوایی آمریکا است که بویژه به واسطه توپ زیردماغه خود موسوم به آونجر معروف است. این هواپیمای ضربتی در طول چندین دهه از بوته آزمون پیروز بیرون آمده و نقش مهمی در پشتیبانی از نیروهای زمینی ارتش آمریکا ایفا نموده است. هواپیمای ضربتی اصلی ارتش روسیه، سوخوی 34 است که نمونه بازطراحی شده سوخوی 27 با افزودن قابلیت حمله به اهداف زمینی بشمار می رود. یکی از خاصترین هواپیماهای ضربتی هرکولس ای - سی 130 است که بواسطه توپهای سنگین هدایت لیزری آن به کشتی توپدار هوایی موسوم شده است.

هواپیمای جنگ الکترونیکی

یک هواپیمای جنگ الکترونیکی به جنگ افزارهای الکترونیکی مجهز شده است که برای کاهش اثربخشی رادار دشمن و سیستم های رادیویی آن از طریق جمینگ رادار و روشهای فریب بکار می روند. در جمینگ رادار، سیگنالهای رادیویی با طیف فرکانسی معین بسوی رادار دشمن گسیل می شود تا با اشباع گیرنده آن با نویز یا اطلاعات غلط از توانایی آن در آشکارسازی اهداف خودی کاسته شود.

از معروفترین هواپیماهای جنگ الکترونیکی می‌توان به EA-6B Prowler اشاره کرد که در فاصله سالهای 1971 تا 2019 هواپیمای اصلی جنگ الکترونیکی نیروی هوایی آمریکا بوده است. این هواپیما علاوه بر مجموعه کاملی از جنگ افزارهای تولید جمینگ و پارازیت الکترونیکی، به 4 موشک ضدتشعشع هارم مجهز بود که قادرند بر امواج رادار دشمن سوار شده و فرستنده های رادار دشمن را از بین ببرند.

در سال 2019 این هواپیما با نمونه تغییر یافته اف 18 سوپر هورنت موسوم به گراولر جایگزین شد که دارای یک سیستم یکپارچه شناسایی امواج رادار دشمن و جمینگ الکترونیکی است. این هواپیما می تواند مجموعه کاملی از موشکهای ضد رادار با خود حمل کند.

هواپیمای گشت دریایی

اینگونه هواپیما برای پرواز درازمدت بر روی دریا بویژه در نقش ضدزیر دریایی بکار می رود. عملیات نجات و امداد نیز از جمله وظایف هواپیمای گشت دریایی است. بیشتر هواپیماهای گشت دریایی با تغییر نمونه های موجود و افزودن تجهیزات تخصصی ساخته شده اند، مانند بوئینگ پی ایت پوزیدئون که تغییریافته یک هواپیمای مسافربری بوئینگ 737 است.

هواپیمای پی ایت پوزیدئون مجهز به یک رادار جستجوی سطح، یک سوئیت پشتیبانی الکترونیکی و حسگر پیشرفته هوابرد است که آن را قادر می سازد با همکاری هواپیماهای بدون سرنشین و حسگرهای غوطه ور به جستجوی اهداف سطحی و زیردریایی بپردازد. همچنین انواع مختلفی از اژدر و موشک هوا به سطح برای مقابله با اهداف دریایی حمل می کند.

هواپیمای چندمنظوره

بسیاری از هواپیماهای جنگی امروزین، دارای قابلیت های چندمنظوره هستند. این هواپیماها قادرند ماموریت های نبرد هوایی و حمله به اهداف زمینی را در طی یک سورتی پرواز انجام دهند. مثالی از اینگونه هواپیماها عبارتند از اف 15 ئی استرایک ایگل، یوروفایتر تایفون و داسو رافائل. سوخوی 35 و 34 روسیه نیز دارای قابلیتهای چندمنظوره هستند.

اف 35 لایتنیگ 2، جنگنده چندمنظوره نسل پنجمی است که دارای قابلیت عمودپرواز یا نشست و برخاست از باندهای کوتاه است. از نقاط ضعف این جنگنده قابلیت محدود حمل سلاح آن در مخازن داخلی است زیرا برای حفظ قابلیت رادارگریزی در ماموریت های حساس تنها باید در مخازن داخلی و پوشیده سلاح حمل کند تا انعکاس راداری از بدنه آن به حداقل برسد.

هواپیمای بدون سرنشین

این گونه هواپیما فاقد سرنشین است ولی توسط یک اپراتور از راه دور کنترل می شود. این هواپیماها در نقش تجسسی، شناسایی اهداف و ضربتی نیز بکار می روند. معمولا تحت کنترل همزمان عامل انسانی از راه دور عمل می کنند ولی اخیرا پیشرفت های هوش مصنوعی سطوحی از خودمختاری به گونه های پیشرفته هواپیمای بدون سرنشین داده است.

حذف سرنشین انسانی باعث صرفه جویی بالایی در وزن می شود و امکان می دهد هواپیمای بدون سرنشین مدتی طولانی در هوا باقی بماند. همچنین ریسک بکارگیری آن در ماموریت های پرخطر را نیز کاهش می دهد. جنگ‌های اخیر از جمله جنگ میان آذربایجان و ارمنستان و اوکراین و روسیه شاهد بکارگیری وسیع هواپیمای بدون سرنشین جنگی یا درون ها بوده است.

برای مشاهده ویدیویی بسیار دیدنی درباره این موضوع به آدرس زیر مراجعه فرمایید:

https://youtu.be/CJenwOjbRFY

کانال یوتیوب درخت دانش

مطالبی جذاب و دیدنی درباره دانش و علوم