سیارک های تیره و خطرناک

یک تلسکوپ فضایی با نور مادون قرمز چندین سیارک بسیار تیره را که در نزدیکی مدار زمین سرگردانند شناسایی نموده است. مدار اریب و تنهایی آنها باعث پنهان ماندنشان از دید وسایل شناسایی اجرام خطرآفرین برای سیاره زمین گردیده است.

تلسکوپ جدید ناسا که WISE‌ نامیده می شود در ١٤ دسامبر سال جاری به فضا پرتاب شده تا تمامی پهنه آسمان را با طول موج زیر قرمز کاوش کند.

در شش هفته اول کاوش، این تلسکوپ ١٦ سیارک ناشناخته را کشف نمود که در نزدیک مدار زمین می‌گردند. از این تعداد ٥٥ درصدشان کمتر از یکدهم نور خورشید را که به آنها می تابد، باز می‌تابانند. در نتیجه آشکارسازی آنها با تلسکوپ مرئی دشوار است. یکی از این سیاره ها به تیرگی آسفالت تازه است و تنها ٥ درصد نور دریافتی را باز می‌تاباند.

بسیاری از این سیارک های تیره دارای مداری بسیار کج نسبت به صفحه مداری مشترک سیارات منظومه شمسی هستند و این امر آشکاسازی آنها را دشوارتر می‌شازد. زیرا بیشتر تلسکوپ ها در این صفحه مداری بدنبال آشکارسازی سیارک ها هستند.

خوشبختانه این سیارک ها در برابر نور مادون قرمز مرئی می شوند زیرا آنها بیشتر نور خورشید را جذب کرده و گرم می‌شوند. در نتیجه مقادیر زیادی تشعشع مادون قرمز از خود ساتع می کنند. این امر آشکارسازی آنها توسط WISE را آسان می‌کند.

 

Image: NASA/JPL-Caltech/UCLA 

منبع: 

http://www.newscientist.com/article/dn18616-dark-dangerous-asteroids-found-lurking-near-earth.html

پیدایش و مرگ ستارگان (قسمت اول)

دکتر فرویدنریچ – ترجمه و تلخیص اصغر ناصری

منبع:

How Stars Work - http://www.howstuffworks.com/star.htm/

آسمان پرستاره شب همواره الهام بخش انسان ها بوده است. بسیاری از نظام های فکری بشر برپایه تصور و درک انسان از نحوه پیدایش ستارگان و جهان عظیم دوردست شکل گرفته اند. در این مقاله به بررسی نحوه پیدایش و مرگ ستارگان که از موضوعات مهم  و جذاب علمی است می پردازیم.

ستارگان و خواص آنها  

ستارگان گوی هایی جسیم و درخشان از گاز داغ هستند که بیشتر آن را هیدروژن و اکسیژن تشکیل می دهد. فاصله برخی از آنها از ما بسیار بسیار زیاد و غیرقابل تصور است. ستاره شناسان فاصله ستارگان را به روشی به نام پارالاکس یا اختلاف منظر انداز گیری می کنند. در این روش تغییر در موقعیت یک ستاره در زمان‌های متفاوت در طول سال اندازه‌گیری می‌شود. زمین در مداری به قطر ٣٠٠ میلیون کیلومتر به دور خورشید می‌گردد. با نگاه به موقعیت ستاره در یک روز مشخص و سپس تکرار مشاهده در شش ماه بعد، در واقع موقعیت آنرا در دو سر قطر مدار زمین به دور خورشید نگریسته‌ایم. با محاسبات مثلثاتی اندکی می توان فاصله ستاره از دستگاه خورشیدی را اندازه گرفت (شکل زیر). این فن برای ستارگانی که در فاصله ٤٠٠ سال نوری از زمین واقع شده اند قابل استفاده است (هر سال نوری حدود نه و نیم تریلیون یا 9460800000000 کیلومتر است). برای ستارگانی که در فاصله های دورتر واقع شده اند دانشمندان از روش مقایسه طیف نوری با روشنی ستاره استفاده می‌کنند.  

برخی ستارگان در آسمان تنها هستند، برخی دارای همراهانی بود (زوجهای دوتایی) و برخی نیز بخشی از خوشه های بزرگتری شامل هزاران و میلیون ها ستاره هستند. بزرگی، درخشندگی، دما و رنگ ستارگان بسیار متنوع است. تصویر زیر بخشی از کهکشان راه شیری را که دستگاه خورشیدی نیز در آن قرار دارد نشان می‌دهد.  

با مطالعه نوری که از ستاره گسیل می‌شود می‌توان به مطالعه خواص مهمی از ستاره پرداخت:

• دما
• طیف یا طول موج های نور گسیل شده
• روشنی
• درخشندگی
• بزرگی
• جرم
• حرکت (بسوی ما یا دور شن از ما، آهنگ چرخش به دور خود)

دما و طیف ستاره

برخی از ستارگان بسیار داغ و برخی نیز سرد هستند. دمای ستاره از روی رنگ نور گسیل شده از آن تعیین می شود. اگر به یک اجاقی که در آن زغال سنگ می شوزد نگاه کنید درخواهید یافت که زغال سنگ های قرمز شده از حرارت سردتر از آنهایی هستند که با نور سفید می‌درخشند. این موضوع در مورد ستارگاننیز صدق می‌کند. با در دست داشتن طیف نوری ستاره می توان دمای آن و نیز ترکسب شیمیایی آنرا دریافت زیرا عناصر مختلف نورهایی باطول موج مختلف را جذب می کنند، در نتیجه در طیف جذبی ستاره اثر خود را بصورت خط های تیره باقی می گذارند. 

روشنی، درخشندگی و بزرگی ستاره 

تصویر زیر صورت فلکی اوریون (شکارچی) را که توسط شاتل ایندیور گرفته شده نشان می دهد. همانطور که دیده می شود برخی ستارگان نورانی تر از سایرین هستند.  

 

(ادامه دارد)

مقالات جدید درباره ستاره شناسی

از این پس مقالات مفیدی درباره ستاره شناسی در این وبلاگ منتشر خواهد شد که همگی از منابع معتبر انتخاب و ترجمه شده اند. دوست عزیز، با نظر دادن در مورد وبلاگ علاوه بر بهره مند کردن ما از نظراتتان، هزینه معنوی استفاده از مطالب وبلاگ را بپردازید.

خزندگان پرنده یا رده پتروسورها

در دوران ژوراسیک و کرتاسه، خزندگان پرنده ای که در رده بزرگ پتروسورها طبقه بندی می شوند بر آسمانها حکومت می کردند. اندازه آنها از یک پرستو تا یک هواپیما متغیر بود. آنها بزرگترین مهره دارانی بودند که قابلیت پرواز داشتند. ظهور پرواز در این خزندگان با آنچه تکامل پرواز در پرندگان مدرن امروزی محسوب می شود تفاوت اساسی داشت. این خزندگان پرنده هیچ نزدیکی با پرندگان مدرن امروزی ندارند.

پیش از این چنین تصور می شد که پتروسورها توانایی خوبی برای پرواز ندارند و بیشتر به سر خوردن روی هوا و باقی ماندن بر روی جریانهای هوایی متکی هستند. لیکن برپایه تحلیل ویژگی های اسکلت پتروسورها معلوم شده است که تنها پتروسورهای بزرگ قابلیت یک پرواز مداوم و دینامیکی را نداشته اند. پتروسورها دارای استخوانهای توخالی، مغز بزرگ و لب های بینایی (بخشی از مغز که به کنترل بینایی اختصاص دارد) توسعه یافته بوده اند. تمام اینها برای بال زدن قدرتمندانه در هوا لازم هستند.

بزرگترین پتروسور شناخته شده (کووتزال کوتلوس Quetzalcoatlus) دارای فاصله بین دو نوک بالی حدود یازده تا دوازده متر بود. این خزنده دارای یک دست چهارانگشتی بسیار طولانی بود که بال به آن وصل می شد.قیبرهایی در بال به استحکام آن می افزود. شکل سر پتروسورها بسیار متنوع بود که در تصویر زیر این تنوع مشاهده می شود.

 

شکل زیر نیز مقایسه اندازه کووتزال کوتلوس را با یک انسان معمولی نشان می دهد. 

 

منابعی برای مطالعه بیشتر: 

http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/pterosauria.html 

http://www.oceansofkansas.com/FieldGuide4.html 

منشا و تکامل پرندگان

سرمنشا پیدایش و تکامل پرندگان همواره مورد پرسش دانشمندان بوده است. در میان موجودات عالی پرندگان از تنوع بی مانندی برخوردارند. بیش از ١٠٠٠٠ گونه پرنده وجود دارد. اما نیای مشترک پرندگان چیست؟

یکی از انتقادات اصلی به کتاب منشا انواع داروین فقدان نظریه ای در مورد تکامل پرندگان بود. لیکن تنها دو سال پس از انتشار این کتاب، فسیل دایناسور پرنده ای به نام آرکئوپتریکس در آلمان کشف شد.

آرکئوپتریکس از چند جهت بسیار جالب توجه است. نخست اینکه دارای خصوصیات مشترک یک پرنده و یک خزنده است. در حقیقت علاوه بر پر، دارای پاهای پرنده شکل و استخوان جناق سینه بود. لیکن غیر از اینها شباهت دیگری به یک پرنده نداشت. آرکئوپتریکس بر خلاف پرندگان امروزی دارای دندانهایی در آرواره خود بود. همچنین استخوان قوزک پای آن به استخوان ساق وصل شده بود که تنها در خزندگان دیده می شود.

بدین ترتیب نظریه ای زاده شد که معتقد است پرندگان از خرندگان مشتق شده اند. کشفیات فسیلی جدید نیز بر قوت این نظریه افزوده است. بر طبق این نظریه درمسیر تکامل گونه هایی از خرندگان، ابتدا فلس ها به پر تبدیل شده و سپس توانایی پرواز را بدست آوردند.