دلایل انقراض دایناسورها

استخوانها، دندانها، ردپا و سایر شواهد فسیلی بی شمار بر این واقعیت دلالت دارند که سیاره زمین برای حداقل 230 میلیون سال قلمرو حکومت دایناسورها بوده است. اما حتی یک فسیل از دایناسورها در صخره هایی جوانتر از 66 میلیون سال یافت نشده است، به عبارتی از حدود 66 میلیون سال پیش، دیگر دایناسوری بر روی کره زمین زندگی نمی کرده است. در این نقطه از زمان دوران کرتاسه به اتمام رسیده و عصر پالئوژن آغاز گردیده است. بنظر می رسد تمامی دایناسورهای خشکی و دریا به ناگاه از میان رفته اند.

همراه با دایناسورهای خشکی، خزنده های ترسناک دریایی مانند موزازورها، اکتیوزورها و پله سیوزورها نیز نابود شدند. همچنین خزنده های پرنده از قبیل پتروزورها نیز از صفحه روزگار ناپدید شدند. با وجودی که برخی پستانداران، پرندگان، خزندگان کوچک، ماهی ها و دوزیستان به حیات خود ادامه دادند، تنوع گونه های زنده بطرز چشمگیری کاهش یافت. در کل این انقراض جمعی سه چهارم تمامی گونه های زنده بر روی کره زمین را نابود کرد.

 یکی از کاملترین فسیل های تی رکس یافت شده به سال 2010

کنار هم قرار دادن تمامی این واقعیات تلاش عظیمی از سوی دیرین شناسان را می طلبید و نظریات موجود درباره عامل نابودی دایناسورها و سایر ساکنین زمین در دوران کرتاسه بسیار گوناگون بوده است. اما هم اکنون دو ایده اصلی در جامعه علمی با هم در تقابل هستند: برخورد آسمانی یا دشمنان زمینی.

اولین دایناسور پردار شناخته شده، سینوزوروپتریکس پریما

پروتوسراتوپس خویشاوند نزدیک تری سراتوپس

بارش مرگ از آسمان

یکی از معروفترین نظریات در مورد نابودی دایناسورها، نظریه لوئیس و والتر آلوارز است. در 1980 این دو دانشمند چنین بیان داشتند که یک سیارک با اندازه یک کوه حدود 66 میلیون سال پیش به زمین برخورد کرده و اتمسفر را با گاز، غبار و خاک انباشته و موجب تغییرات اقلیمی بسیار شدیدی شده است.

شاهد اصلی آنها بر این نظریه مقادیر بالای فلز ایریدیوم در لایه های کرتاسه – پالئوژن است، یعنی لایه مرزی زمین شناختی که بالای تمامی لایه های حاوی فسیل دایناسور قرار دارد. ایریدیوم در پوسته زمین نسبتا کمیاب است اما در سیارک های سنگی به فراوانی وجود دارد. این واقعیت موجب شد آلوارزها نتیجه بگیرند که انقراض جمعی ناشی از برخورد یک شیء فرازمینی بوده است. وقتی دانشمندان توانستند رویداد انقراض جمعی را به گودال عظیم در طول ساحل شبه جزیره یوکاتان مکزیک مرتبط سازند، مقبولیت بسیاری پیدا کرد. گودال موسوم به چیکسولاب با پهنای تقریبی 150 کیلومتر با اندازه ای که می تواند ناشی از برخورد یک سیارک کوه پیکر باشد، تناسب دارد.

در سال 2016، دانشمندان یک هسته سنگی از بخش زیر آب چیکسولاب استخراج کردند. مطالعه این نمونه نشان داد که برخورد سیارک به قدری نیرومند بوده که مقادیر عظیمی صخره تبخیر شده و گاز به درون اتمسفر تزریق کرده بطوری که اثرات آن می توانسته تا سالها باقی بماند. در سال 2019 دیرین شناسان در داکوتای شمالی گنجینه فسیلی نزدیک به لایه مرزی کرتاسه – پالئوژن یافتند که بقایای یک زیست بوم که مدت کوتاهی پیش از برخورد بزرگ موجود بوده را در خود داشته است. لایه های دارای سنگواره محتوی گوی های شیشه ای کوچک به نام تکتیت بوده که از صخره های ذوب شده در اثر یک برخورد نیرومند نشات می گیرند. انرژی عظیم برخورد باعث ذوب سنگها، انجماد آنها در هوا و بارش مجدد بر سطح زمین شده است.

خشم آتشفشان

لیکن برخی دانشمندان شواهد موجود درباره برخورد سیارک با زمین را کافی نمی دانند و بر این باورند عامل نابودی انها را در خود سیاره زمین باید جست.

در پایان دوره کرتاسه فعالیت آتشفشانی بسیار شدید بود و هم اکنون لایه هایی از مواد آتشفشانی سخت شده به ضخامت 3000 متر موجود است. این فعالیت شدید می توانسته جو زمین را با ذرات معلق و گازهای گلخانه ای آکنده ساخته و با ایجاد یک زمستان طولانی گونه های زنده بزرگ را رو به انقراض ببرد.

اما دانشمندان پیشتاز دیرین شناسی ترکیبی از هر دو واقعه را مسئول انقراض جمعی یاد شده می دانند. شاید فعالیت های آتشفشانی کره زمین را برای زندگی گونه های بزرگ جانوری و گیاهی نامساعد ساخته و آنها را در برابر برخورد آسمانی که پی از آن روی داده آسیب پذیر ساخته است. مناقشه میان این دو نظریه ممکن است سالها به طول انجامد.

نظر شما چیست؟

برای تدوین این مقاله از منبع زیر استفاده زیادی شده است:

 https://www.nationalgeographic.com/science/article/dinosaur-extinction

به پیش بینی دانشمندان، خرسهای قطبی تا انتهای قرن ناپدید می شوند.

از ابتدای تصویربرداری ماهواره ای در سال 1979، یخ قطب شمال بطور پیوسته در حال کاهش بوده است. اما مطالعه جدیدی که در این رابطه صورت گرفته مو را بر تن انسان سیخ می کند: تا انتهای قرن حاضر یخ قطب شمال در طی فصل تابستان ناپدید خواهد شد و این امر خرسهای قطبی و سایر گونه های وابسته به یخ را منقرض خواهد کرد.

"آخرین ناحیه یخزده" منطقه ای است که شامل کهن ترین و ضخیم ترین قشر یخ قطبی است. این ناحیه حدود 1 میلیون کیلومتر مربع را شامل شده و از ساحل غربی صفحه قاره ای قطبی کانادا تا ساحل شمال گرینلند را می پوشاند. دانشمندان در گذشته بر این باور بودند که این قشر یخ 4 متری چندین دهه دوام خواهد آورد.

اما هم اکنون تحت خوشبینانه ترین سناریوهای گرمایش جهانی، یخ دریای شمال تا 2050 بسیار نازک خواهد شد. اگر همین الان تمام انتشار گازهای آلاینده کربنی متوقف شود، تنها بخش کوچکی از یخ قطبی باقی خواهد ماند. در بدبینانه ترین سناریوها که در طی آن اتشار گازهای آلاینده با همین سرعت فعلی ادامه می یابد، یخ تابستانی و به دنبال آن خرسهای قطبی و شیرهای دریایی که بر روی آن زندگی می کنند تا سال 2100 منقرض می شوند.

منبع:  Live Science

چگونه نوع بشر در 70 هزار سال پیش در لبه انقراض قرار گرفت

حدود 70 هزار سال قبل جمعیت کل بشر در سراسر دنیای مسکون به تقریبا چند هزار نفر کاهش پیدا کرد. در این لحظه ممکن بود بشر مانند دایناسورها برای همیشه از صحنه گیتی حذف شود.

این واقعه امروز امر مسلمی است و بررسی های دیرین شناسی از روی پراکندگی فسیل ها و سن شناسی آنها، درستی آن را به اثبات رسانده است. لیکن دلیل این واقعه شگرف و سرنوشت ساز بدرستی روشن نیست.

یک نظریه بر این مدعا است که یک ابرآتشفشان در ناحیه سوماترای اندونزی به ناگاه منفجر شده و آسمان را با ابری از خاکستر تیره ساخته است. بدین سبب یک عصر یخبندان بسیار هولناک آغاز شده که تمامی انسانها مگر مقاوم ترین آنها را از بین برده است.

دانشمندان درباره این ایده توافق ندارند. لیکن مسلم است که 70 هزار سال پیش از بین رفتن بیشتر انسانها باعث کاهش قابل ملاحظه تنوع ژنتیکی نوع انسان شده است.

جمعیت کم یک گونه به این معنا است که افراد گونه از بیماری ها و فجایع زیست محیطی بیشتر آسیب می بینند و رگه های نامطلوب ژنتیکی ممکن است بیشتر گرد آیند زیرا تعداد کمتری از یک گونه برای گزینش جهش های ژنتیکی مطلوب در دسترس است.

غیر از نظریه انفجار ابرآتشفشان، ممکن است یک دلیل دیگر برای نابودی دست جمعی انسانها در آن تاریخ، گسترش یک بیماری کشنده باشد. دلیل این واقعه فاجعه بار هرچه باشد ما امروزه زندگی خود را مدیون چند هزار تن از نیاکان خود هستیم که توانستند شجاعانه شرایط سخت زندگی در 70 هزار سال پیش را تحمل کرده و آن دوران دشوار را پشت سر بگذارند.

منبع:

https://www.businessinsider.com/genetic-bottleneck-almost-killed-humans-2016-3