نقش ناپلئون بناپارت در تولد دانش باستان شناسی نوین

lمعبد ابوسمبل در آسوان مصر، ساخته شده به فرمان فرعون رامسس دوم در فاصله سالهای 1290 تا 1224 پیش از میلاد

ژنرال ناپلئون بناپارت به عنوان یک جنگجوی صلیبی، یک جبار و آغازگر جنگ‌هایی بزرگ در اروپا شناخته می‌شود.

اما یکی از اتهامات کمتر شناخته شده وی – ترک کردن گروهی از دانشمندان و اندیشمندان در مصر – به دستاوردی غیرمنتظره انجامید: دانش باستان شناسی نوین به صورتی که امروز می‌شناسیم.

وقتی ژنرال مشهور فرانسوی در 1798 به مصر حمله برد، بیش از 150 مهندس، ریاضیدان و دانشمند را به همراه داشت. ناپلئون می خواست این علما (savants، عنوانی که به دانشمندان در آن زمان اطلاق می شد)، بر پروژه هایی متمرکز شوند که به منفعت فرانسه است، مانند تصفیه آب رود نیل، تهیه آبجو فاقد رازک و تنورهای بهتری برای پخت نان.

فقط یک سال بعد، ناپلئون مخفیانه به فرانسه بازگشت تا طی کودتایی قدرت را در فرانسه بدست گیرد. او 30 هزار سپاهی و دانشمندان خود را در مثر بجای گذارد. آنها تا زمان شکست در سال 1801 در مصر ماندند.

در حالی که سربازان مشغول جنگ بودند، برخی دانشمندان بشدت سرگرم مساحی های باستان شناسی بودند. تا آن زمان باستان شناسی به معنی گردآوری مصنوعات قدیمی و نگهداری از آنان بود بدون آنکه معنای تاریخی آنها را بفهمند. اما دانشمندان فرانسوی بجای مانده در مصر رویکرد علمی تری را به شناسایی آثار باستانی مصر باستان پیش گرفتند.

تا آن زمان بسیاری اروپائیان درباره اهرام بزرگ مصر و مجسمه ابوالهول شنیده بودند، ولی درباره معابد و بناهای کهن مصر علیا چیزی نمی دانستند. دومینیک ویوان دنون، هنرمند و نویسنده ای که سربازان ناپلئون را تا بالای رود نیل همراهی کرده بود درباره دور زدن یک خم رودخانه نوشته است. به ناگاه معابد کارناک و لاکسور از میان ویرانه های تبس برخاستند.

کارناک و لاکسور در مصر علیا

به ناگاه کل ارتش توقف کرد. آنها با شگفتی به این آثار عظیم نگریستند و ... با تحیر و تحسین شروع به کف زدن کردند.

دنون با ناپلئون به فرانسه بازگشت و بسرعت کتابی مصور با نام "سفر در مصر علیا و سفلی" منتشر نمود. او به این کار اکتفا نکرد، بلکه ترتیبی داد تا دانشمندان بیشتری به نیل اعزام شده و بناهای آن را با جزئیات بیشتری مستند کنند.

سپاهی از معماران و مهندسین جوان که به توصیه دنون و فرمان ناپلئون به مصر اعزام شدند، در سپتامبر 1799 به مصر رسیده و نقشه ها و اندازه گیری های دقیق تری از تعداد زیادی سازه باسانی تهیه کردند. این تصاویر به قدری دقیق و معتبر بودند که از روی آنها امروزه می توانیم بسیاری آثاری که از آن زمان ناپدید شده را شناسایی کنیم.

تمام این مساحی ها در دانشنامه چندین جلدی بزرگی به نام "La Description de l'Egypte" چاپ شد که شامل نقشه ها، صدها نقش برجسته مسین و مقالاتی در توصیف آموخته های آنان از مصر باستان بود.

شیفتگی به عظمت تمدن مصر باستان باعث شد موزه های باستان شناسی در سراسر اروپا دایر شود، آغاز آن با موزه لوور بود که اولین موزه مصر باستان را در 1827 گشایش نمود.

منبع:

https://www.businessinsider.com/napoleon-stranded-egypt-savants-birth-modern-archaeology-science

اهرام گیزا و ابولهول: حقایقی درباره ابنیه تاریخی مصر باستان

اهرام سه گانه مصر باستان، خوفو، خافره و من کائور که حدود سالهای 2600 تا 2400 پیش از میلاد ساخته شده اند شاهدی بر دانش برنامه ریزی و مهندسی باستان هستند.

اهرام بزرگ گیزا

چگونگی ساختن این اهرام نیز موضوع مناقشه است. بسیلیر پژوهشگران بر این باورند که نوعی سطح شیب دار برای جابجا کردن سنگ ها بسوی محل استقرار خود بکار رفته است. وقتی هرم تکمیل شد، توسط نوعی سنگ مرمر بطور کامل پوشانده شده اند. بیشتر این پوشش امروزه از بین رفته است.

پژوهش ها اینگونه القا می کنند که تخته سنگها در طول بیابان حرکت داده شده اند. مقدار کمی آب بر روی شن زمین جلوی آنها ریخته شده تا این جابجایی را آسانتر سازد. در 2018 پژوهشگران یک . علاوه بر این گیزا دارای یک بندرگاه بوده که امکان می داده سنگ آهک را از شهر تورای مصر و درخت های سدار را از لبنان برای ساخت اهرام توسط کشتی حمل کنند.

با وجود تفاوتهای میان سه هرم، نوک جنوب شرقی هر کدام از اهرام با دقت در راستای هم قرار گرفته است. هرکدام از اهرام دارای یک سردخانه و یک معبد هستند که راه برآمده ای آنها را به یکدیگر مرتبط می سازد.همچمنین هرکدام دارای یک هرم کوچکترند که به هرم ملکه موسوم شده اند.

ابولهول، بنای مرموزی که به فرعون خافره نسبت داده می شود گویی به معبد این فرعون می نگرد. جنوب ابوالهول دیوار کلاغان قرار دارد که 200 متر طول و 10 متر ضخامت دارد.

جنوب دیوار زیست گاهی است که باستان شناسان از آن به شهر گمشده یاد می کنند. این شهر دارای باروهایی است که ممکن است مسکن سربازان بوده باشند. باستان شناسان عمارتی در شهر یافته اند که توسط افسران ارشد مورد استفاده قرار می گرفته است. کارکنان اهرامدر خانه های کوچکی در کنار اهرام می زیستند. همچنین آشپزخانه عظیمی یافت شده که برای تغذیه کارکنان گیزا بکار می رفته است.

در کنار اهرام گیزا مقابر وسیعی یافت شده که برای هزاران سال، حتی مدتی طولانی پس از تکمیل اهرام، مورد استفاده بوده اند. برخی مقابر مورد استفاده خانواده سلطنتی و افسران ارشد بوده اند.

در 2008 باستان شناسان مقبره یک کارمند ارشد زن را یافتند که دیوارهای ان دارای نقاشی تصویرگر صحنه های شکار و ماهیگیری، اجرای موسیقی و رقص و جفتی میمون بوده که یکی از آنها در جلوی یک گروه نوازنده می رقصیده است.

وقتی هرم خوفو تکمیل شد، 146 متر ارتفاع داشته است. امروزه با از بن رفتن برخی سنگها هرم قدری کوتاهتر شده و 138 متر ارتفاع دارد. تا سال 1311 این هرم مرتفع ترین بنا در جهان بود تا اینکه برج مرکزی کلیسای لینکلن در انگلستان ساخته شد.

هرم خافره

ساده ترین توضیح برای علت ساخته شدن اهرام این است که آنان مکانی برای دفن فرعون های بزرگ مصر بوده اند تا از طریق آن بتوانند به جهان پس از مرگ عروج کنند. وجود دالانهای تودرتو مکان دقیق قرار گرفتن جسد فراعنه را با ابهام روبرو ساخته است.

منبع: Live Science

کشف هرم تازه ای در مصر

چهارم فوریه 2014 - منبع: LiveScience.com

باستان شناسانی که نزدیک مکان باستانی ادفو در جنوب مصر زندگی می کنند یک هرم پله ای را در جنوب مصر کشف کردند که حدود 4600 سال قدمت دارد و از نظر قدیمی تر از هرم بزرگ گیزا (Giza) محسوب می شود.

این هرم که ارتفاعی حدود 13 متر دارد یکی از هرم های به اصطلاح استانی است که به فرمان فرعون هانی (2635 تا 2610 سال پیش از میلاد) یا اسنفرو (2610 تا 2590 سال پیش) ساخته شده است. در طول زمان سنگهای هرم به غارت رفته و تنها بواسطه فرسایش از زیرخاک پدیدار گشته است. اکنون تنها 5 متر از ارتفاع هرم باقی مانده است.

هرم های استانی در مرکز و جنوب مصر پراکنده اند و نزدیک مکانهای عمده باستان شناسی مصر واقع شده اند. این هرم ها دارای اتاقک داخلی نبوده و برای دفن مردگان ساخته نشده اند. تعداد کلی آنها به هفت عدد میرسد و منظور از ساخت آنها هنوز در پرده ای از اسرار قرار دارد.

پل سی پله یادگاری از روزگاران کهن

گردآوری: اصغر ناصری، دوم آذرماه 1392

ناحیه لرستان، از جنوب کرماهانشاهان شروع شده و به خوزستان ختم می‌شود. این ناحیه دارای آثار قدیمی فراوان بوده و در زمین‌های آن اشیای ارزشمند فراوانی بدست آمده است. لرستان به مناسبت قدمت زمین‌های تاریخی و تپه‌ ماهورهای زیاد نظر دانشمندان آثار باستان را به خود جلب کرده و ابن فقیه، ابن بطوطه‏، دمرگان و دیولافو مطالعاتی در این زمینه کرده‌اند.

دکتر اسمیت نویسنده کتاب نعروف پرس پولیس (Perse-Polis) و نماینده موزه فیلادلفیا در زمینهای تاریخی رومشکان لرستان حفاری هایی را به منظور گمانه زنی انجام داده است.

لرستان مسکن اقوام کاسیت بوده که پیش از مادها در این نواحی می‌زیسته‌اند و آنها نیز از اقوام آریایی بوده‌اند. اشیای بدست آمده قدمت این قوم را به ١٥٠٠ تا ٦٠٠ سال پیش از میلاد می‌رساند (١).

آثار روی خاکی لرستان عبارتنداز پلهای ساسانی، خرابه های ساسانی، تلها، تپه ها و شهرهای قدیمی. یکی از پلهای مورد توجه بجای مانده از دوران ساسانیان، پل سی پله می‌باشد.

پل سی پله (Si Pele) در غرب سر طرهان بر روی رود سیمره و در تنگ ترین بستر رود زده شده است. محل پل

امروزه به نام «سی‌پله» مشهور است و طرهان را بخاک سیمره و هلیلان مربوط می‌سازد. بنا به عقیده ولفرام کلایس از شباهت پل با پل کشکان به نظر می‌رسد که همزمان بوده باشند. لیکن چنین بر می‌آید که پایه‌های پل به دوره ساسانی متعلق باشد (٢).

این پل چهار چشمه داشته است. طاق دو چشمه آن باقی مانده و اکنون رود سیمره از آخرین چشمه غربی آن می‌گذرد، و بستر آن بعمق زیادی به همان جهت تغییر مسیر داده است. پهنای هر پایه ٥/٦ متر و طول آن ١٧ متر است. اندازه دهانه هر طاق یا چشمه ١١ متر و ارتفاع پل نیز تا بستر خشک ٢٠/١٩ متری باشد. دو پایه غربی و شرقی متکی بر کوه بوده و پایه های دیگر نیز بر سطح سنگی بستر رود کار گذاشته شده است. اندازه سنگ‌هایی که در پایه بکار رفته ٦٠*٦٠*١٠٠ سانتی متر و بعضی نیز بزرگترند. روی هر یک از این سنگها علامت مشخصی کنده شده است. ٩ ردیف هر پایه با این سنگ ها ساخته شده و طاق هر چشمه از روی ردیف نهمی با سنگ قلوه شروع می شود. روی هر یک از سنگ‌های سازنده پایه‌های پل علایمی حک شده که مربوط به حجاران آنها می باشد. این پل در گذشته مسیر اصلی و ارتباطی دزفول به پلدختر، اسلام آباد و کرمانشاه بوده است (٣و ٤).

توصیفی که هنگام مسافرت تحقیقی «سر اورل استین» از این پل شده چنین است:

پل کر و دختر : در نزدیکی سر طرهان بر روی سیمره پلی دیگر از آثار ساسانیان دیده می شود که دو طاق از آن ریخته و بقیه بجا مانده است.

پایه های اصلی با سنگهای بسیار بزرگ و بالای سنگها تراشیده وتمام پل از سنگ و گچ است و این پل معروف به «کر و دختر» و واسطه و رابط سر طرهان و هلیلان و بعبارت آخری لرستان و کرمانشاهان است. این پل از اثار ساسانیان و بسیار خوب بجا مانده، عقل انسانی مبهوت است که درآن دوران چه تشکیلات مهمی بوده است. از این پل هیچیک از جغرافی نویسان اسلامی نام نبرده‌اند. شاید علت آن بوده که در مسیر آنها نبوده است. این پل بر سر یکی از شاهراه‌های باستانی ساخته شده است. کتیبه‌ای بدست نیامده که تاریخ بنای آن روشن گردد. پل به شماره 4511 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.(٤)

پل سی پله

سی پله از نمایی دیگر


عکس از کتاب  تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان، حمید ایزدپناه

عکس از کتاب  تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان، حمید ایزدپناه

سنگ‌هایی که در پایه پل کر و دختر بکار رفته است

عکس از کتاب  تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان، حمید ایزدپناه

منابع:

١. لرستان، پیشکوه و پشتکوه و آثار تاریخی آن‏، دکتر بهمن کریمی، مجله بررسی های تاریخی

٢. کتاب  تاریخ جغرافیایی و اجتماعی لرستان، حمید ایزدپناه

٣. آثار باستانی و تاریخی استان لرستان، حمید ایزدپناه، انتشارات آگاه، چاپ دوم، ١٣٦٣

٤. بناهای عام المنفعه، از مجموعه دایره المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره اسلامی، مریم ملازاده کاظم محمدی