شکاری رهگیر سوخوی 15

شکاری رهگیر سوخوی 15 تنها در چند صحنه از تاریخ جنگ سرد ظاهر شد. ولی همین حضور کوتاه تاثیری مهم در تغییر مسیر تاریخ داشت.

سوخوی 15 برای رهگیری و شکار بمب افکن هایی مانند بی 52 آمریکا ساخته شده بود. رهگیرهای قبلی ماند سوخوی 9 و 11 عملکرد محدودی از نظر ردار و توانایی رهگیری این بمب افکن جدید آمریکایی داشتند که به ابزارهای موثری برای اختلال الکترونیکی در رادار دشمن مجهز بود. ب همین دلیل این هواپیمای جنگی به رادار قدرتمندی بنام تایفون مجهز شده بود که می توانست با امواج نیرومند خود باعث به اصطلاح سوزاندن پارازیت های الکترونیکی دستگاه های جنگ الکترونیک دشمن شود در نتیجه تا اندازه زیادی از اثر اختلالات راداری مصون بود.

سوخوی 15

اما تشعشع نیرومند راداری آن باعث آشکارسازی زود هنگام در رادارهای رقیب می شد. از این رو رژیم عملیاتی این هواپیمای رهگیر به این صورت طراحی شده بود: ابتدا در حالت خاموش بودن رادار و با استفاده از خلبان خودکار که داده های لازم را از طریق لینک داده Lazur-S از ایستگاه کنترل راداری زمینی دریافت می کرد، تا فاصله نزدیکی از هواپیمای دشمن پیش می‌رفت. سپس رادار خود را روشن کرده و روی هواپیمای دشمن قفل می کرد تا بتواند با استفاده از موشکهای هوا به هوای R-98 یا R-40 بمب افکن هدف را نابود سازد.

برخلاف مدلهای قبلی سوخو که دارای مخروط کاهش سرعت هوا در ورودی به موتورهای خود در دماغه هواپیما بودند، ورودی های هوای سوخوی 15 در دو طرف بدنه قرار داشت و دو موتور توربوجت نیرومند Tumansky R-11F2S-300 را تغذیه می کرد که به این هواپیما سرعتی معادل 2.5 ماخ در ارتفاع بالا و نرخ صعود 228 متر بر ثانیه می داد.

مشهورترین واقعه ای که این هواپیمای جنگی در آن شرکت داشت ساقط کردن هواپیمای مسافربری خطوط هوایی کره با شماره KAL 007 بود. در یکم سپتامبر 1983 این هواپیما از نیویورک به هوا برخاست تا از فراز آنکوریج در آلاسکا به سوی سئول پایتخت کره جنوبی برود. به دلیل اشتباه خلبان در تنظیم خلبان خودکار هواپیمای مسافربری، بوئینگ جمبوجت 747 کره ای وارد بخشی از قلمرو هوایی شوروی شد. منطقه مزبور بر فراز شبه جزیره کامچاتکا بود که بخشی از محرمانه ترین تاسیسات موشکی شوروی را در خود جای می داد. در لحظات پایانی ترک قلمرو هوایی روسیه، یک سوخوی 15 با خلبانی سرگرد گنادی اوسیپوویچ که به رهگیری این هواپیما فرستاده شده بود در نزدیکی غرب جزایر ساخالین در دریای ژاپن، دو موشک بسوی آن شلیک کرد. موشکها باعث از دست رفتن کنترل جمبوجت و سقوط آن در اقیانوس شدند. تمام 269 مسافر و خدمه هواپیما از جمله لارنس مک دونالد نماینده ارشد کنگره آمریکا بر اثر انفجار و سقوط هواپیما کشته شدند.

مسیر طی شده در مقایسه با مسیر برنامه ریزی شده پرواز KAL007

پیامدهای حادثه

این حادثه جهانیان را دچار شوک و وحشت کرد. حمله به یک هواپیمای مسافربری تا آن زمان پدیده نادری بشمار می رفت. دولت شوروی در اولین بیانیه پس از حادثه به اختصار اعلام کرد که یک هواپیمای ناشناس بر فراز قلمرو شوروی مورد حمله قرار گرفته و ساقط شده است. دولت آمریکا واکنش شدیدی به این واقعه از خود نشان داد. رونالد ریگان رییس جمهور وقت آمریکا این واقعه را یک کشتار جمعی دانست و طی یک سخنرانی چنین گفت که شوروی ها با این عمل به انسانیت اعلام جنگ کرده اند. پنج روز پس از این واقعه دولت شوروی پذیرفت که هواپیمای مزبور از نوع مسافربری غیرنظامی بوده لیکن خلبان هواپیمای روسی راهی برای پی بردن به این موضوع نداشته است. یکی از مقامات بلندپایه نظامی شوروی اعلام کرد که پرواز مزبور در نوعی عملیات شناسایی جاسوسی دخالت داشته است. دولت ریگان با معلق گذاردن تمامی توافقنامه های دوجانبه و امتناع از خدمات دهی به هواپیماهای مسافری روسیه در سراسر آمریکا به این قضیه واکنش نشان داد.

انتشار نوار مکالمات خلبان هواپیمای سوخو با برج مراقبت زمینی که توسط ایستگاه های استراق سمع آمریکا در خاک ژاپن گردآوری شده بود، ناشی از هرج و مرج در مکالمات میان هواپیما و برج مراقبت داشت. خلبان سوخو به وجود چراغ چشمک زن در هواپیمای ناشناس که خاص هواپیماهای مسافربری است اشاره کرده بود ولی این موضوع مورد توجه ایستگاه رهگیری رادار زمینی قرار نگرفته بود.

بعدها معلوم شد همزمان با پرواز هواپیمای مسافربری کره ای، یک هواپیمای شناسایی RC-135 آمریکا نیز در همان نزدیکی پرواز می کرده و بعید نیست ایستگاه رهگیری روسی این دو هواپیما را با هم اشتباه گرفته باشد. از بد حادثه در روز رخداد واقعه یک آزمایش موشکی فوق سری در جزیره کامچاتکا توسط شوروی در حال انجام بود و ضریب هشدار ایمنی در بالاترین سطح خود قرار داشت.

این واقعه دو پیامد بسیار مهم داشت:

1. روس ها با تغییر فرکانس های مکالمات رادیویی نظامی خود امکان استراق سمع توسط آمریکایی ها را تا 60 درصد کاهش دادند.

2. رونالد ریگان رییس جمهور آمریکا اجازه گشودن باند فرکانسی GPS را برای کاربردهای غیرنظامی صادر کرد تا بدان وسیله هواپیماهای مسافربری بتوانند بهتر مسیر پرواز خود را تنظیم کرده و از احتمال انحراف از مسیر خود بکاهند.

منبع اصلی:

http://www.history.com/this-day-in-history/korean-airlines-flight-shot-down-by-soviet-union