برترین هواپیماهای جنگنده جهان از نگاه کانال دیسکاوری

کانال علمی دیسکاوری به معرفی ده تا از برترین هواپیماهای جنگنده تاریخ هوانوردی دنیا پرداخته است. ملاک اصلی در این طبقه بندی پیشرفت تکنولوژیکی در زمان ساخت و موفقیت های نظامی آن هواپیما بوده است. در این مقاله به بررسی این فهرست جالب (بطور معکوس) می پردازیم. 

منبع اصلی: 

http://military.discovery.com/technology/vehicles/fighters/fighters.html 

مولف و مترجم: اصغر ناصری 

 

10. F/A 22 Raptor 

دهمین هواپیمای جنگنده برتر تاریخ اف 22 آمریکا بشمار می رود. جنگنده ای که در برابر امواج رادار تقریبا نامرئی است و زرادخانه قابل توجهی از دقیق ترین سلاحهای مدرن را حمل می کند. لیکن به علت هزینه های نجومی ساخت و نگهداری و عدم شرکت در نبردهای واقعی، راه درازی را تا رسیدن به رکوردهای اف 15 و اف 16 در پی دارد. به همین دلیل در این فهرست مکان دهم را به خود اختصاص داده است. 

مشخصات فنی : 

شرکت سازنده: لاکهید مارتین 

حداکثر سرعت: 2.5 ماخ 

موتور: Pratt & Whitney F-119 PW-100 با قابلیت کنترل پیشرانه 

ابرمانورپذیر و رادارگریز 

سلاح: یک توپ 20 میلیمتری، شش موشک هوا به هوای آمرام و دو موشک هوابه هوای سایدویندر

9.  Sea Harrier FA2 

 

این هواپیمای عمودپرواز با قابلیت مانور ایستا در هوا و نشست و برخاست در هر نوع زمین، قابلیت فوق العاده ای در جنگها از خود نشان داده و یکی از عوامل پیروزی انگلستان در جنگ فالکلند بر آرژانتین بوده است. لیکن به علت سرعت کم در برابر آتش زمینی آسیب پذیر است. 

مشخصات فنی:

شرکت سازنده: بریتیش آیرواسپیس 

حداکثر سرعت: 1180 کیلومتر بر ساعت 

موتور: رولزرویس پگاسوس با قابلیت کنترل پیشرانه 

سلاح: موشک های هوا به هوا و ضدکشتی 

8.  Sopwith Camel 

 

در جنگ جهانی اول این نوع هواپیما مسئول نابود ساختن 1200 جنگنده دشمن در نبردهای هوایی بود و یکی از بهترین ها در زمان خود بشمار می رفت. 

7.   Me 262 Schwalbe

 

این جنگنده جت در سالهای پایانی جنگ جهانی دوم طلیعه ظهور نسل جدیدی از جنگنده ها را اعلام نمود. جنگنده جتی که می توانست بسیار سریعتر از هواپیماهای مجهز به موتور پیستونی حرکت کرده و با قابلیت مانور برتر خود در آسمان بی رقیب باشد. با این وجود دشواری ساخت هواپیما و مشکلات متعدد در موتورهای آن باعث شد تنها به مدت کوتاهی در عرض سالهای 1344 و 1345 در نیروی هوایی آلمان عملیاتی باشد. لیکن به عنوان اولین هواپیمای جت عملیاتی نام آن همواره در خاطر خواهد ماند. 

حداکثر سرعت: 840 کیلومتر در ساعت 

6. Supermarine Spitfire 

اسپیت فایر یکی از مدرنترین جنگنده های جنگ جهانی دوم و قهرمان بلارقیب سالهای اول جنگ بود. سرعت بالا و مانورهای عالی آن برای جنگنده های آلمانی تداعی کننده شبح مرگ بود. در 17 جولای1944 یک خلبان کانادایی در شمال به نام چارلی فاکس اتومبیل  حامل فیلد مارشال رومل بزرگترین فرمانده نظامی آْلمان نازی موسوم به روباه صحرا را مورد حمله قرار د اد و او را بشدت زخمی کرد. بکارگیری مواد کمپوزیت در بدنه و بالها از نوآوری های درخشان بکار رفته در ساخت این هواپیما بود. 

حداکثر سرعت: 590 کیلومتر در ساعت 

4 & 5. MiG 15 &  F86 Sabre 

 

ظهور میگ 15 هایی که با خلبانان روسی، چینی و بعدها کره شمالی هدایت می شدند برتری بلامنازع هوایی آمریکا در جنگ کره را با تزلزل جدی مواجه ساخت. تا اینکه اف 86 های آمریکایی در آسمان ظاهر شده و تعادلی در این وضع ایجادکردند. میگ 15 به سبب سادگی ساخت و تولید انبوه تا چندسال برترین جنگنده جنگی دنیا بود. سرعت و قابلیت مانور بالا و همچنین توپ مرگبار 37 میلیمتری دماغه آن دهشت فراوانی در خدمه بمب افکنهای آمریکایی انداخته بود بطوریکه تلفات زیاد بی 29 های آمریکایی باعث شد این هواپیما از عملیات روزانه حذف شود. به علت قابلیت های قابل مقایسه این دو هواپیمای جنگی هردو مکان چهارم و پنجم را بطور مشترک اتخاذ کرده اند. 

3. F4- Phantom 

 

به مدت 13 سال این جنگنده بی رقیب بر آسمانها حکومت می کرد. نه تنها به عنوان یک شکاری عملکرد بسیار موثری داشت، بلکه بیش از وزن یک جنگنده سبک بمب حمل می کرد. تنها ظهور جنگنده های نسل چهارم مانند اف 16 و اف 15 به دوره عملیاتی آن پایان داد. این جنگنده سکوی آزمایش تکنولوژی موشک های هوا به هوای هدایت شونده بشمار می رفت. 

حداکثر سرعت: 2400 کیلومتر در ساعت. 

2. F-15 Eagle 

 

نام عقاب آسمانها برازنده این جنگنده مدرن نسل چهارم است. هیچ جنگنده دیگری در تاریخ نتوانسته است حتی به رکوردهای اف 15 نزدیک شود. سرعت زیاد، مانورپذیری فوق العاده و سیستم رادار پیشرفته آنرا در افقی غیرقابل دسترس قرار داده است. از سال 1976 که برای اولین بار در عملیات جنگی ظرهر شد، این جنگنده توانسته است بیش از 100 هواپیمای دشمن را بدون حتی یک مورد تلفات نابود سازد. نوع Strike Eagle مدرنترین بمب افکن-شکاری سبک دنیا محسوب می شود. در جنگ خلیج فارس هواپیماهای عراقی با اطلاع از وجود اف 15 در آسمان حتی از جای خود برنمی خاستند، زیرا میدانستند که اف 15 آنها را بدون هیچ زحمتی سرنگون خواهد ساخت. 

حداکثر سرعت: 2800 کیلومتر در ساعت 

1.  P-51D Mustang 

 

هنگامی که گوبلز وزیر تبلیغات آلمان نازی اولین پی 51 آمریکایی را بر فراز برلن دید گفت: آلمان شکست خورده است، تنها باید منتظر گذشت زمان بود. این جنگنده با تکنولوژی برتر و استفاده از تانکهای سوخت قابل جدا شدن می توانست به برد 3200 کیلومتر دست یابد که بسیار فراتر از هر جنگنده دیگری بود. با ظهور این هواپیما در سال 1944 به عنوان اسکورت هوایی، تلفات بمب افکن های متفقین به میزان 75 درصد کاهش یافت. رکورد پرافتخار نابودکردن 5000 هواپیمای دشمن در صحنه های نبرد اروپا در پرونده این جنگنده بی نظیر برای همیشه ثبت شده است. 

حداکثر سرعت: 580 کیلومتر در ساعت 

سیر تحول بمب افکن های استراتژیک روسیه

تالیف: اصغر ناصری 

اختصاصی وبلاگ دنیای علم و تکنولوژی

در طول سالهای جنگ جهانی دوم اتحاد جماهیر شوروی شاهد بمباران ژاپن توسط ب ٢٩ های دورپرواز آمریکا بود. استالین رهبر شوروی فرمان ساخت یک بمب افکن دوربرد برای نیروی هوایی روسیه را صادر کرد. 

آمریکا در طول سالهای جنگ جهانی دوم از اجاره دادن بمب افکن های استراتژیک خود به شوروی امتناع کرد. لیکن در سه نوبت جداگانه بمب افکن های بی ٢٩ به علت اتمام سوخت مجبور به فرود اضطراری در خاک روسیه شدند. علیرغم درخواست آمریکا برای استرداداین بمب افکن ها، شوروی آنها را ضبط کرده و استالین از توپولف دانشمند صنایع هوایی خواست این هواپیماها را شبیه سازی کند. بدین ترتیب اولین بمب افکن استراتژیک روسیه به نام توپولف Tu-4‌ متولد شد که بسیار شبیه بی ٢٩ ولی ١٤٠٠ کیلوگرم سنگین تر ودارای برد و توانایی حمل مهمات کمتر بود. این بمب افکندر سال ١٩٤٩ وارد خدمت شده و تا سال ١٩٥٢ حدود ٨٥٠  فروند از آنها ساخته شد که به عنوان هواپیمای شناسایی و سوخت رسان هوایی نیز عمل می کردند.

 

Tu-4 (Bull) 

بیشتر بمب افکن های شوروی در خلال سالهای ١٩٤٥ تا ١٩٥٤ توسط توپولف ساخته شدند. اولین بمب افکن جت شوروی توپولف تی یو ١٦ باجر Badger بود که دارای بالهای به عقب برگشته و دو موتور زیر بالها بود. این بمب افکن برای عملیات در نزدیکی خاک روسیه طراحی شده بود و با برد ٧٢٠٠ کیلومتر و قابلیت حمل بمب ٩٠٠٠ کیلوگرم یک بمب افکن متوسط بشمار می رفت. تعداد 1500 عدد از این بمب افکن ها ساخته شد. 

  

تی یو ١٦ باجر

یکی از اولین تلاش های شوروی برای ساخت یک بمب افکن دوربرد که قادر به رسیدن به خاک آمریکا باشد در سال ١٩٥٢ به طراحی و ساخت Myasishchev M-4 منجر شد. ابتدا این بمب افکن ٤٧ متری که بردی حدود ٨١٠٠ کیلومتر داشت نگرانی های فراوانی در بین مقامات غربی برانگیخت لیکن بزودی معلوم شد این هواپیما قابلیت پرواز تا خاک آمریکا و بازگشت به خاک روسیه را ندارد. تنها ٩٣ فروند از این بمب افکنها ساخته شد که بیشتر آنها به عنوان هواپیمای شناسایی و حمل و نقل بکار گرفته شدند. 

 

Bison M-4

اما یکی از موفقترین پروژه های توپولف بمب افکن تی یو ٩٥ موسوم به بی یر یا خرس بود که با استفاده از چهار موتور توربوپراپ خود می توانست ١٥٠٠٠ کیلومتر را بدون سوخت گیری بپیماید. این بمب افکن که سریعترین هواپیمای ملخی دنیا بشمار می رود  بزودی به نماد جنگ سرد تبدیل شد و باعث گردید آمریکا روی هواپیماهای شکاری دوربرد و سریع سرمایه گذاری نماید. 

  

Tu-95 Bear

نمودار زیر خط زمانی توسعه بمب افکن های روسیه شوروی در فاصله سالهای ١٩٤٦ تا ١٩٥٤ را نشان می دهد: 

 

اولین بمب افکن مافوق صوت شوروی تی یو ٢٢ بلایندر بود که در سال ١٩٦٢ وارد خدمت شد. این بمب افکن ٤١ متری می توانست با سرعت ١٥٠٠ کیلومتر در ساعت پرواز کرده و ٩٠٠٠ تن مهمات حمل کند. عراق ١٢ فروند از این بمب افکن ها را در اختیار داشت که در جنگ علیه ایران و در جنگ تانکرها بکار گرفت. دو فروند از تی یو ٢٢ های عراق در سال ١٩٨٨ در طی حمله به تانکرهای نفت کش ایرانی توسط هواپیماهای اف ١٤ و اف ٤ سرنگون شدند و یک فروند نیز توسط موشک سام ٢ بر فراز تهران مورد اصابت قرار گرفت. تی یو ٢٢ بلایندر جزو معدود بمب افکن های ساخت شوروی بود که وارد نبرد واقعی شد.

  

تی یو ٢٢ بلایندر

وضعیت امروزین نیروی هوایی استراتژیک روسیه 

نیروی هوایی استرتژیک روسیه اکنون از سه نوع بمب افکن شاخص تشکیل می شود. تی یو ٢٢بک فایر یک بمب افکن با برد متوسط و بال متغیر است که در سال ١٩٧٢ معرفی شده و از آن زمان تاکنون تحت توسعه قرار گرفته است. این بمب افکن با برد ٥٠٠٠ کیلومتر و سرعت ٢٠٠٠ کیلومتر در ساعت یکی از سریعترین هواپیماهای سنگین بشمار می رود. طولآن ٤٢ متر بوده و قادر به حمل ٢٤٠٠٠ کیلوگرم مهمات از قبیل بمب وموشک کروز است.

 

تی یو ٢٢ بک فایر 

اما یکی از قابل توجه ترین هواپیماهای نظامی دنیا بمب افکن دوربرد بین قاره ای روسیه تی یو ١٦٠ بلک جک است که با طول ٥٤ متر بزرگترین هواپیمای جنگی دنیا محسوب میشود. بلک جک بسیار شبیه راکول بی ١ آمریکاست ولی بمب افکنی از کلاس و اندازه کاملا متفاوت محسوب می شود. با قابلیت حمل ٤٠٠٠٠ کیلوگرم بمب بیشترین حجم مهمات را در میان بمب افکن های دوربرد می تواند حمل کند. علیرغم این ابعاد عظیم قادر به حرکت با سرعت بیش از ٢٢٠٠ کیلومتر در ساعت است.  در شکل زیر اندازه سه بمب افکن بک فایر، تی یو ١٦٠ بلک جک و راکول بی ١ بی با یکدیگر مقایسه شده است. 

مقایسه وضعیت امروزین نیروی هوایی کشورهای آمریکا، روسیه و چین (٢)

تالیف: اصغر ناصری 

قسمت دوم: نیروی هوایی روسیه 

در سال ١٩٨٣ نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی نسل جدیدی از جنگنده های خود را ارائه کرد که تحولی بنیادی در نیروی هوایی نظامی این فدراسیون محسوب می شد. میگ ٢٩ فالکروم و سوخوی ٢٧ فلانکر برای رقابت با جنگنده های نسل چهارم آمریکا یعنی اف ١٥ ایگل قدرتمند و اف ١٦ فالکون چابک ساخته شده بودند. 

با فروپاشی شوروی بخش اصلی جنگنده های فدراسیون به روسیه رسید. لیکن بحران مالی این کشور و از هم گسیختگی مدیریت کلان باعث افت کارایی نیروی هوایی شد. تا ده سال بعد بسیاری از جنگنده های نوین روسیه از فرسودگی در اثر تعمیرات ناکافی رنج می بردند.  

کاهش تعداد جنگنده های خط مقدم از ٥٠٠٠ فروند در سال 1989 به حدود نیمی از این تعداد در سال ١٩٩٦ از نتایج کمبود منابع مالی بود. علاوه بر این تعداد قابل توجهی از هواپیماهای حمل و نقل نظامی و تانکرهای سوخت رسان در خاک اوکراین باقی مانده بودند و از سیطره روسیه خارج شده بودند. برخی تحلیلگران حدس می زدند تا سال ٢٠١٥ تعداد جنگنده های روسیه به 870 عدد کاهش پیدا کند. 

درتهاجم روسیه علیه چچن ضعف های مبرم نیروی هوایی این کشور آشکار شد. آموزش ناکافی پرسنل و خلبانان در جنگ علیه یک دشمن قومی کوچک عوارض زیادی همچون تلفات نیروهای زمینی روسیه در اثر بمباران نادقیق هواپیماهای خودی در هوای بد بجای گذاشت. 

جنگ آمریکا و متحدین وی علیه عراق و صربستان، کمبودهای جنگ افزارهای ساخت بلوک شرق را روشن ساخت. امری که باعث شد روسیه و چین سیاست های توسعه نظامی خود را مورد بازنگری قرار دهند.  

با افزایش درآمدهای نفتی در سالهای اخیر روسیه منابع زیادی برای توسعه نیروی هوایی نظامی این کشور اختصاص داد. نیروی هوایی روسیه اعلام نموده که در سال ٢٠١١ قصد دارد ١٥٠٠ فروند بر تعداد هواپیماهای تحت خدمت خود بیفزاید که این تعداد شامل ٣٥٠ تا ٤٠٠ فروند جنگنده می باشد. 

هم اکنون نیروی هوای روسیه طرحهایی را برای توسعه عمر خدمتی بمب افکن های استراتژیک Tu-95 ، Tu-160 و Tu-22 دارد. این بمب افکن ها همراه با جنگنده های سری فلانکر (سوخوی ٢٧، سوخوی ٣٥ و سوخوی ٣٧) ستون فقرات نیروی هوایی نظامی روسیه را تشکیل می دهند. 

  

توپولف Tu-95 

در زمینه جنگنده های نسل پنجم روسیه توسعه سوخوی PAK FA یا T-50 را در دست دارد که قرار است در سال ٢٠١٥ به خدمت وارد شود. این جنگنده رقیبی جدی برای F-22 raptor آمریکا خواهد بود. 

 

سوخوی PAK FA

با این وجود تمامی این برنامه ها منوط به تامین بودجه ٥٠ میلیارد دلاری است که دولت روسیه وعده آنرا به نیروی هوایی این کشور داده است.

دولت روسیه اعلام کرده است که جنگنده های مدرن خود مانند سوخوی Su-35 را حاضر است به هر کشوری که توانایی خرید آنرا داشته باشد بفروشد. بدین ترتیب اگر این جنگنده ها با طیف وسیع امکانات خود بدست دشمنان آمریکا و کشورهای عضو ناتو بیفتند می توانند دردسرهای جدی برای کشورهای بلوک غرب سابق ایجاد کنند.

نمودار زیر مقایسه ای است بین تعداد و نوع هواپیماها و هلی کوپترهای نظامی روسیه و آمریکا. در هر مورد جنگنده های قابل مقایسه روبروی هم ذکر شده و تعداد آنها در این دو کشور ذکر شده است. این نمودار برتری قابل ملاحظه کمی نیروی هوایی آمریکا به روسیه را نشان می دهد.

 

منبع: http://warfare.ru/?catid=241&linkid=2180

منابع مورد استفاده: 

1. http://www.rand.org/pubs/research_briefs/RB45/index1.html  

2. http://en.rian.ru/analysis/20101203/161617495.html 

3. http://en.wikipedia.org/wiki/Sukhoi_PAK_FA 

مقایسه وضعیت امروزین نیروی هوایی کشورهای آمریکا، روسیه و چین

تحقیق و تالیف: اصغر ناصری ([e-mail])  

نیروی هوایی همواره نقش مهمی در جنگ های مدرن ایفا کرده است به طوری که می توان گفت سرنوشت برخی جنگ ها کاملا به عملکرد نیروی هوایی کشورهای درگیر بستگی داشته است. وقتی گوبلز وزیر تبلیغات آلمان نازی اولین هواپیمای شکاری P51 آمریکا را بر فراز برلن دید چنین گفت: جنگ دیگر به پایان رسیده است، فقط باید منتظر بود. 

با ارائه جنگنده اف ١٥ ایگل نیروی هوایی آمریکا دارای تفوق بلامنازعی در عرصه برتری هوایی گشت. این هواپیما هنوز یکی از پیشرفته ترین جنگنده های عملیاتی محسوب می شود. لیکن درس هایی که روسیه و چین از جنگ آمریکا و عراق گرفتند آنها را متوجه کاستی های عمده تکنولوژی هوایی بلوک شرق در مقایسه با آمریکا و متحدینش نمود. تکنولوژی رادارگریزی یا Stealth همچنان بطور انحصاری در اختیار غرب است و تهدید عمده ای برای مواضع نظامی حساس کشورهای بلوک شرق سابق محسوب می شود. همچنین مهمات هوشمند و بمب های هدایت لیزری عملکرد فوق العاده ای در جنگ طوفان صحرا داشتند. 

هم اکنون تنها جنگنده نسل پنجمی حال حاضر دنیا در اختیار نیروی هوایی آمریکا می باشد. اف ٢٢ راپتور از ترکیبی از تکنولوژی های برتر همچون رادارگریزی، ابرمانورپذیری با استفاده از قابلیت هدایت مسیر گازهای خروجی از اگزوز موتور (Thrust Vectoring) و هدایت کامپیوتری (Fly-By Wire)، موتورهای سوپرکروز که هواپیما را قادر می سازند بدون استفاده از پس سوز به مدت طولانی پرواز کند و مهمات پیشرفته سود می برد. لیکن مشکلات زیاد نگهداری این هواپیما و هزینه بالای آماده سازی آن (هر ساعت پرواز اف ٢٢ نیاز به ٣٠ ساعت عملیات تعمیر و نگهداری دارد) مانع بکارگیری این هواپیما در عملیات واقعی گردیده است.

  

اف-٢٢ راپتور 

به همین دلیل نیروی هوایی آمریکا رو به توسعه جنگنده رادارگریز چند منظوره جدیدی آورده است که هم اکنون مراحل تست خود را می گذراند. اف ٣٥ لایتنینگ ٢ محصول مشترک لاکهید مارتین آمریکا و صنایع هوافضای بریتانیا است که دارای قابلیت عمودپروازی نیز می باشد. این هواپیمای جنگی هزینه توسعه ای معادل یک سوم اف ٢٢ داشته و بسیار بادوام تر از آن به نظر می رسد. تکنولوژی پیشرفته دید از طریق کلاه خلبان Helmet-Mounted Display System ، خلبان را قادر می سازد بدون نیاز به دیدن هدف از طریق چشم به رهگیری و شلیک به طرف آن بپردازد. اف ٣٥ با بهره گیری از این تکنولوژی نیاز به نشانه روی فیزیکی بسوی هدف ندارد. بلکه اطلاعات اهداف در تیررس رادار توسط انواع سنسورهای هواپیما به نمایشگرهای موجود در کلاه خلبان رسیده و او می تواند به انتخاب هدف و شلیک موشک بسوی آن بپردازد. 

 

 اف ٣٥ 

 

سیستم دید از طریق کلاه خلبان

با درگیر شدن طولانی مدت آمریکا در جنگ با گروه های شبه نظامی در افغانستان و عراق، استراتژی نیروی هوایی این کشور بسوی استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین به منظور شناسایی و حمله به اهداف کوچک تغییر کرده است. 

(ادامه دارد)

بزرگترین هلی کوپترهای جهان

ترجمه و تحقیق: اصغر ناصری 

 Mil V-12

بزرگترین هلی کوپتری که تاکنون ساخته شده میل وی ١٢ است که در طی دهه ١٩٦٠ در روسیه شوروی ابداع شد. این هلی کوپتر شکل بسیار غیرعادی داشت و مانند هواپیمایی بود که دو روتور عظیم در دو انتهای بال خود دارد. طول هلی کوپتر 37 متر و هر روتور دارای قطری حدود ٣٥ متر بود. فاصله بین دو نوک روتور آن در حال گردش به ٦٧ متر می رسید که حتی از فاصله دو سر بال بوئینگ ٧٤٧ نیز بیشتر بود!  

  

حداکثر وزن این هلی کوپتر به هنگام برخاستن بیش از ١٠٠٠٠٠ کیلوگرم بود. این هلی کوپتر در سال ١٩٦٩ یک بار ٤٠٢٠٥ کیلوگرمی را بلند کرد و رکوردی تاریخی از خود به جای گذاشت. تنها دو نمونه از این هلی کوپتر ساخته شد که یکی در موزه نیروی هوایی روسیه و دیگری در محل کارخانه میل قرار دارد. این هلی کوپتر به قابلیت مانور کم و کنترل دشوار از رده خارج شد. 

 2. Mil Mi-26

این هلی کوپتر ٥٦ تنی بزرگترین هلی کوپتری است که هم اکنون در حال خدمت می باشد. حدود 316 فروند از این هلی‌کوپترها ساخته شد که دارای کاربرد دوگانه نظامی و غیرنظامی هستند. قطر روتور هلی کوپتر ٣٢ متر و طول آن حدود ٤٠ متر است. این هلی کوپتر می تواند 90 سرباز و 20 هزار کیلوگرم محموله بلند کند.

 

میل می ٢٦ در حال بلندکردن یک هلی کوپتر شینوک آمریکایی 

 تصویر زیر مقایسه ایست بین سه تا از بزرگترین هلی کوپترهای ساخته شده. دو تای اول روسی و سومی آمریکایی هستند. 

 

منبع: 

Aerospaceweb