سیاره شگفت انگیز COROT 7b

در 27 دسامبر 2006 تلسکوپ فضایی CoRoT توسط یک راکت سایوز به فضا پرتاب شد. ماموریت ویژه این تلسکوپ فضایی که در ارتفاع 827 کیلومتری زمین قرار داده شد، کشف سیارات بیرون از دستگاه خورشیدی بود، بویژه آنهایی که دارای دوره گردش مداری کوتاه هستند. روش بکار گرفته شده توسط این تلسکوپ، transit detection یا آشکارسازی گذار بود، به این معنا که گذر کردن یک سیاره از برابر ستاره خود باعث تغییر جزئی در تابندگی ستاره می شود. سیارات واقع در بیرون دستگاه خورشیدی به سیارات خارجی یا exoplanet موسوم هستند.

در فوریه 2009 این ابزار علمی توانست یکی از شگفت ترین سیارات خارجی به نام COROT 7b را کشف کند. به عنوان نخستین سیاره خارجی سنگی کشف شده، COROT 7b به دور ستاره ای به نام COROT می گردد که در فاصله 520 سال نوری از زمین قرار دارد. این ستاره یک کوتوله زرد با قطری 82 درصد قطر خورشید و جرمی حدود 91 درصد ستاره ما است.

نکته شگفت این است که سیاره COROT 7b در فاصله 2.6 میلیون کیلومتری ستاره خود به دور آن می گردد که یک شصتم فاصله زمین تا خورشید است. این فاصله بسیار نزدیک موجب گردیده تا سیاره مزبور با سرعت 700 هزار کیلومتر بر ساعت به دور ستاره خود بگردد، حرکت انتقالی که تنها بیست ساعت به طول می انجامد.

طلوع ستاره COROT 7 از افق سیاره مزبور براستی دهشتناک است: این ستاره 360 بار بزرگتر از خورشیدی که در افق زمین طلوع می کند ظاهر می شود و فاصله نزدیک آن سطح سیاره را چنان می گدازد که به اقیانوسی از مواد مذاب تبدیل می شود. سیاره COROT 7b در دام جذر و مدی ستاره خود گرفتار شده است، به این معنا که دوره حرکت وضعی (گردش به دور خود) با حرکت انتقالی برابر است و یک طرف سیاره همواره روبروی ستاره خود قرار می گیرد. در حالی که سمت روبروی ستاره به دمای 2000 درجه سلسیوس رسیده و سنگ های سطح سیاره کاملا ذوب می شوند، سمت پشت به ستاره دنیای مرده یخبندانی با دمای 200 درجه سلسیوس زیر صفر است. اما در مرز بین سمت روشن و تاریک، بخارات سنگ های ذوب شده به تدریج میعان پیدا کرده و به سنگ تبدیل می شوند به طوری که در نوار باریکی از مرز روشنایی و تاریکی، باران سنگ از آسمان می بارد!

تصویر زیر برداشت هنرمند از این سیاره و شرایط سطح آن که روبروی ستاره COROT 7 قرار گرفته است را نشان می دهد.

آزمون واکسن جدید سرطان مبتنی بر mRNA در بریتانیا آغاز شد.

یک مرد 81 ساله اولین بیماری خواهد بود که در بریتانیا واکسن جدیدی برای درمان تومورهای صلب سرطانی مانند سرطان ملانومای پوست دریافت می کند.

واکسنهای سرطان درمانی (تراپیوتیک) مانند نوعی ایمنی درمانی عمل می کنند. به این معنا که به سیستم ایمنی کمک می کنند با سلولهای سرطانی بجنگند. آنها با واکسن های پیشگیری از سرطان ماند واکسن HPV در پیشگیری از سرطان دهانه رحم بسیار موثر است تفاوت اساسی دارند. در ایالات متحده چند واکسن درمانی وجود دارد که برای استفاده در درمان ملانوما، سرطان پروستات و سرطان مثانه مورد تایید قرار گرفته اند.

واکسن جدیدی که در بریتانیا و سراسر دنیا مورد آزمون قرار گرفته mRNA-4359 نام دار. مشابه واکسن های کووید 19 ساخت فایزر و مدرنا این درمان شامل مولکولی ژنتیکی به نام mRNA است. این مولکول پسرعموی DNA دستورالعمل ها را به کارخانجات ساخت پروتئین در سلولها منتقل می کند و به آنها اطلاع می دهد پروتئین های خاصی بسازند.

در مورد mRNA-4359، این واکسن به سلولها دستور می دهد پروتئین هایی را بسازند که اغلب در تومورهای صلب سرطانی یافت می شود. این پروتئین ها سپس به دستگاه ایمنی بدن ارائه می شوند و آنها را وا می دارند به جستجوی سلولهای سرطانی برآیند.

واکسن mRNA-4359 برای استفاده در هر بیماری با نوع خاصی سرطان ساخته شده است زیرا به دنبال پروتئین هایی می گردد که در آن تومورها وجود دارند. سایر واکسن های mRNA دردست توسعه اغلب شخصی تر هستند. برای مثال یا واکسن سرطان لوزالمعده (پانکراس) است که از اطلاعات وراثتی استخراج شده از تومورهای شخص بیمار استفاده می کند. این واکسن طوری ساخته می شود که پروتئین های یافت شده در سلولهای سرطانی شخصی معین را هدف قرار دهند.

آزمون mRNA-4359 امکان اثربخشی واکسن در کوچک ساختن تومورهای سرطان شش و پوست بیماران را نیز بررسی می کند. درمانهای مبتنی بر mRNA افق جدیدی برای پیروزی انسان در مبارزه طولانی علیه سرطان گشوده اند.

منبع Live Science، هشتم فوریه 2024

New mRNA 'cancer vaccine' trial launches in UK

نقش ناپلئون بناپارت در تولد دانش باستان شناسی نوین

lمعبد ابوسمبل در آسوان مصر، ساخته شده به فرمان فرعون رامسس دوم در فاصله سالهای 1290 تا 1224 پیش از میلاد

ژنرال ناپلئون بناپارت به عنوان یک جنگجوی صلیبی، یک جبار و آغازگر جنگ‌هایی بزرگ در اروپا شناخته می‌شود.

اما یکی از اتهامات کمتر شناخته شده وی – ترک کردن گروهی از دانشمندان و اندیشمندان در مصر – به دستاوردی غیرمنتظره انجامید: دانش باستان شناسی نوین به صورتی که امروز می‌شناسیم.

وقتی ژنرال مشهور فرانسوی در 1798 به مصر حمله برد، بیش از 150 مهندس، ریاضیدان و دانشمند را به همراه داشت. ناپلئون می خواست این علما (savants، عنوانی که به دانشمندان در آن زمان اطلاق می شد)، بر پروژه هایی متمرکز شوند که به منفعت فرانسه است، مانند تصفیه آب رود نیل، تهیه آبجو فاقد رازک و تنورهای بهتری برای پخت نان.

فقط یک سال بعد، ناپلئون مخفیانه به فرانسه بازگشت تا طی کودتایی قدرت را در فرانسه بدست گیرد. او 30 هزار سپاهی و دانشمندان خود را در مثر بجای گذارد. آنها تا زمان شکست در سال 1801 در مصر ماندند.

در حالی که سربازان مشغول جنگ بودند، برخی دانشمندان بشدت سرگرم مساحی های باستان شناسی بودند. تا آن زمان باستان شناسی به معنی گردآوری مصنوعات قدیمی و نگهداری از آنان بود بدون آنکه معنای تاریخی آنها را بفهمند. اما دانشمندان فرانسوی بجای مانده در مصر رویکرد علمی تری را به شناسایی آثار باستانی مصر باستان پیش گرفتند.

تا آن زمان بسیاری اروپائیان درباره اهرام بزرگ مصر و مجسمه ابوالهول شنیده بودند، ولی درباره معابد و بناهای کهن مصر علیا چیزی نمی دانستند. دومینیک ویوان دنون، هنرمند و نویسنده ای که سربازان ناپلئون را تا بالای رود نیل همراهی کرده بود درباره دور زدن یک خم رودخانه نوشته است. به ناگاه معابد کارناک و لاکسور از میان ویرانه های تبس برخاستند.

کارناک و لاکسور در مصر علیا

به ناگاه کل ارتش توقف کرد. آنها با شگفتی به این آثار عظیم نگریستند و ... با تحیر و تحسین شروع به کف زدن کردند.

دنون با ناپلئون به فرانسه بازگشت و بسرعت کتابی مصور با نام "سفر در مصر علیا و سفلی" منتشر نمود. او به این کار اکتفا نکرد، بلکه ترتیبی داد تا دانشمندان بیشتری به نیل اعزام شده و بناهای آن را با جزئیات بیشتری مستند کنند.

سپاهی از معماران و مهندسین جوان که به توصیه دنون و فرمان ناپلئون به مصر اعزام شدند، در سپتامبر 1799 به مصر رسیده و نقشه ها و اندازه گیری های دقیق تری از تعداد زیادی سازه باسانی تهیه کردند. این تصاویر به قدری دقیق و معتبر بودند که از روی آنها امروزه می توانیم بسیاری آثاری که از آن زمان ناپدید شده را شناسایی کنیم.

تمام این مساحی ها در دانشنامه چندین جلدی بزرگی به نام "La Description de l'Egypte" چاپ شد که شامل نقشه ها، صدها نقش برجسته مسین و مقالاتی در توصیف آموخته های آنان از مصر باستان بود.

شیفتگی به عظمت تمدن مصر باستان باعث شد موزه های باستان شناسی در سراسر اروپا دایر شود، آغاز آن با موزه لوور بود که اولین موزه مصر باستان را در 1827 گشایش نمود.

منبع:

https://www.businessinsider.com/napoleon-stranded-egypt-savants-birth-modern-archaeology-science

چهار تهدید کیهانی بزرگ برای زندگی بر روی زمین

چهار تهدید کیهانی بزرگ برای زندگی بر روی زمین

ما بر روی لبه چاقو زندگی می کنیم و هیچگاه به درستی نخواهیم دانست چه زمانی یک تهدید وجودی بر زندگانی بر روی کره زمین بسراغمان خواهد آمد – چیزی انقدر بزرگ که بنیاد حیات گونه های زنده بر روی کره زمین را به لرزه درآورده و تمامی ما را از روی سیاره سبز محو سازد. اما این واقعیت به آن معنا نیست که نمی توانیم خود را برای این رویدادها اماده سازیم.

تخمین های زیر تنها حدس هایی درباره وقایع آخرالزمانی و دوره تکرار آنها هستند و از پیشینه زمین شناسی کره ما استخراج شده اند. هم چنین مطالعه ستاره شناسی به برآورد برخی از آنها یاری رسانده است. در این نوشتار چهارتا از تهدیدات هفتگانه کیهانی معرفی شده در نشریه Popular Mechanics معرفی شده اند.

1. رویدادهای شدید کیهانی - زمان متوسط بین رخداد فجایع: 100 سال

در 1859 خورشید سیاره ما را با یک طوفان الکترومغناطیسی مرگبار نواخت. اپراتورهای تلگرام در هنگام عبور طوفان شوکه شدند، نورهای شمالی حتی تا میامی آمریکا نیز دیده می شدند. امروزه به آن، رویداد کارینگتون شناخته می شود و توسط نیرومندترین انفجار خورشیدی ثبت شده تا کنون ایجاد شده است.

خورشید همیشه این نوع انفجارها را که به پرتابهای جرم هاله ای (coronal mass ejections) موسوم است داشته و تحلیل دقیق داده های سه حلقه ای آشکار ساخته است که پرتابهایی 1000 بار نیرومندتر از رویداد کارینگتن ده ها هزار سال پیش روی داده است. اما مردم باستان واقعا به آن توجه نداشته اند زیرا این طوفانها بیشترین صدمه را به وسایل الکترونیکی ما وارد می سازند. برپایه رصدهای گذشته خورشید، یک رویداد کارینگتن در سده جاری روی خواهد داد و تمدن بشری برای مدت کوتاهی خاموش خواهد شد.

2. سیارکهای کوچک - زمان متوسط بین فجایع: 1000 سال

هرچند سال، یک سیارک با اندازه یک اتوبوس به اتمسفر سیاره ما با سرعت 100 هزار کیلومتر  بر ساعت برخورد می کند. زمان انفجار، انرژی معادل یک بمب هسته ای متوسط آزاد می سازد. خوشبختانه بیشتر این اجرام سرگردان روی اقیانوس آزاد یا در طبقات بالای اتمسفر منفجر می شوند. اما گاهی خوش شانسی ما به پایان می رسد و یک سیارک غنی از فلز که قادر به بقا در طی نزول سریع در جو است ممکن است به ناحیه پرجمعیتی برخورد کند. تنها امید ما این است که بتوانیم سیستم های هشدار به موقع ابداع کنیم که بتواند در زمان مناسب فضاپیمایی برای برخورد با سیارک و انحراف آن از مسیر به فضا پرتاب کند.

3. تغییرات اقلیمی طبیعی و درازمدت – زمان متوسط میان فجایع: 100 هزار سال

تاکنون بزرگترین تهدید متوجه بشریت، تغییرات اقلیمی ایجاد شده توسط انسان بوده است. در حالی که سیاره زمین در گذشته گرمتر بوده است، اقلیم هیچگاه تا این درجه تغییرات سریع را تجربه نکرده است. ما تمدن خود را بر اساس انتظار یک اقلیم پایدار بنا کرده ایم: شهرهایی که کنار ساحل اقیانوسها ساخته شده، تغییرات فصلی قابل اعتماد برای رشد محصولات کشاورزی و بدون رویدادهای جوی شدید.

خبر خوب این است که تغییرات اقلیمی ساخته دست انسان تا حدی قابل جبران هستند. خبر بد این است که سیاره زمین خود دارای تغییرات درازمدت در اقلیم است. تغییر برونداد خورشید یا توازن مجدد گازهای جوی سیاره زمین می تواند باعث تغییر اقبلیم شود. زمین یک میلیارد سال را زیر لایه ای از یخ سپری کرده و یک میلیارد سال دیگر را نیز بدون فاقد یخ حتی در قطبین بوده است. اما مقابله با این تغییرات اقلیمی طبیعی بسیار دشوارتر است. باید با سطح جدید آبهای اقیانوس، فصول جدید و الگوهای نوین آب و هوا سازگاری پیدا کنیم.

4. سیارک های بزرگ- زمان متوسط میان رویدادها: 1 تا 10 میلیون سال

از دایناسورها بپرسید برخورد یک سیارک با پهنای چند کیلومتر با زمین چقدر جالب است! دایناسورها هنوز با ما زندگی می کنند – اکنون آنها پرنده نامیده می شوند زیرا تکامل طبیعی برخی گونه های دایناسورها را به پرندگان تبدیل کرده است- اما یک برخورد بزرگ در 65 میلیون سال پیش هر گونه زمینی سنگین تر از 100 کیلوگرم را نابود کرد و به جز چند رگه محدود بقیه دایناسورها از میان رفتند. برخورد چنان سهمگین بود که زمین مانند یک زنگوله تکان خورد و فوران آتشفشانی در سراسر سیاره روی داد. در نتیجه یک توده غول آسای غبار کره زمین را در بر گرفت که یک زمستان هزارساله همراه با ریزش غبار از آسمان ایجاد کرد.

دایناسورها مسئول طول عمر کوتاه انسانها هستند

یک میکروب شناس به نام پدرو ماگالهائس این ایده را پیشنهاد کرده که حکومت طولانی دایناسورها بر کره زمین، پستانداران را مجبور ساخته چرخه تولیدمثل را شتاب بخشیده باعث حذف ژنهای کلیدی مربوط به طول عمر شوند.

به باور او گرچه پستانداران و از جمله انسانها می توانند طول عمر نسبتا زیادی داشته باشند، ما هنوز تحت محدودیت های عصر دایناسورها زندگی می کنیم.

دوران طولانی تسلط دایناسورها بر کره زمین باعث شد مسیر تکاملی تقریبا تمامی پستانداران روی کره زمین دچار جابجایی شده و از تلاش برای طول عمر بیشتر بر تسریع تولیدمثل متمرکز شود.

وقتی یک دایناسور سعی دارد شما را بخورد، طول عمر بیشتر ارزشی ندارد. برای تداوم حیات گونه ها، تولیدمثل سریع روش مفیدتری است.

فشار تکاملی بر روی پستانداران اولیه برای تولیدمثل سریع، به از دست رفتن یا غیرفعال سازی ژنها و مسیرهای گذار مرتبط با طول عمر بیشتر منجر شده است. این امر به فرضیه گلوگاه طول عمر (longevity bottleneck) موسوم شده است که توسط شواهدی از قبیل عدم وجود رگه های بازتولیدی (regenerative traits) در پستانداران تقویت می شود.

تکامل در طی عصر حکومت دایناسورها بر کره زمین، میراثی دیرپا بر پستانداران بر جای نهاد: برای بیش از 100 میلیون سال وقتی دایناسورها شکارچیان مسلط بودند، پستانداران عموما کوچک، شب زی و دارای زندگی کوتاه بودند.

فشار برای زنده مانده ژنهایی را که برای زندگی طولانی مورد نیاز بودند حذف کرد. خزندگان و سایر حیوانات فرایند پیری بسیار آهسته تری نسبت به انسانها دارند. بنا بر فرضیه دی ماگالهائس در طی عصر مزوزوئیک پستانداران ژنهای مربوط به طول عمر را در فرایند تطور از دست داده یا حذف کردند.

منبع:

Popular Mechanics, A Scientist Says Humans Were Meant to Live So Much Longer—Then the Dinosaurs Ruined It, 05 Dec, 2023.