هواپیمای شناسایی U-2 در لبه فضا

24 سپتامبر 2012 - منبع: http://airman.dodlive.mil/2012/09/u-2-above-all

هواپیمای تجسسی U-2 نماد عملیات شناسایی نیروی هوایی امریکا در طول 50 سال گذشته بوده است. در طول این سالها با پیشرفت فنون تصویربرداری بر تنوع ماموریت های این هواپیما نیز افزوده شده است.

این هواپیما در اصل برای پروا در ارتفاع بالا و ماموریت های تجسس، دیده بانی و شناسایی در طول سالهای جنگ سرد طراحی شده بود لیکن امروزه در ماموریت های متنوعی از نبرد زمینی تا عملیات امداد کار می رود. بدنه مدلهای جدید 33 درصد بزرگتر و سیم کشی داخلی آن از نوع فیبر نوری است.

تکامل U-2 در طول زمان

طراحی ساده این هواپیما باعث شده کارکردی مانند آجرچینی یا لگو داشته باشد بطوری که به عقیده خلبانان می توان یک تکه از آن را برداشته و با تکه دیگری جایگزین کرد. دوربین تصویربرداری این هواپیما با فیلم های خیس قدیمی خود می تواند از ارتفاع 22 کیلومتری بمبهای کنار جاده ای را تشخیص دهد. استفاده از لینک داده مدرن در انواع جدید باعث گردیده این هواپیما بتواند در حین انجام ماموریت با مرکز کنترل زمینی به مبادله سریع داده بپردازد. در اینصورت پرسنل زمینی حس می کنند در حین انجام عملیات آنتن گیرنده ای بر فراز خود در ارتفاع بسیار بالا دارند که مانند چشمی پرتوان برایشان عمل می کند.

به دلایل امنیتی بسیاری از اطلاعات فنی مربوط به این هواپیما برای عموم منتشر نشده است. شکل زیر غرب ایالات متحده از کابین خلبان یک U-2 را نشان می دهد. با پرواز در ارتفاع 22 کیلومتری خلبان این هواپیما قادر است انحنای کره زمین و لبه‌های بالایی استراتوسفر را ببیند.

برای مطالعه بیشتر: هواپیمای تجسسی U-2

هواپیمای تجسسی U-2

هواپیمای تجسسی U-2 Dragon Lady متعلق به نیروی هوایی آمریکا یکی از معروفترین و موفق ترین هواپیماهای تمام تاریخ هوانوردی محسوب می شود. کمپانی لاکهید این هواپیمای دوربرد و بلندپرواز را برای برطرف ساختن نیاز فوری به پرواز بر فراز قلمرو شوروی که دفاع ضدهوایی بسیار سترگی داشت و اخذ تصاویری از محل استقرار موشکها و سایر اهداف نظامی ساخته بود.

هواپیمای U-2 که تحت سرپرستی طراح معروف لاکهید کلی جانسون ساخته شد، حاصل یک سری برنامه های دفاعی در دهه 1950 بود. این هواپیما یک موتوره، تمام فلزی، تک سرنشین با سازه فوق سبک و بالهایی با نسبت طول به عرض بسیار بزرگ است. از آنجایی که فرود آمدن هواپیما از ارتفاع بسیار بالا (بیش از 21 کیلومتر) مدن زمان زیادی بطول می انجامید، خلبان باید یک لباس فضانوردی برای تحمل شرایط پرواز در تمامی اوقات به تن می داشت.

خصوصیاتی که امکان می داد این هواپیما مدت طولانی در ارتفاعات بسیار بالا پرواز کرده و بردی بیش از 11000 کیلومتر داشته باشد، پرواز و هدایت آنرا نیز بسیار دشوار می ساخت. بدنه هواپیما بسیار سبک بود که این امر به معنی وجود حاشیه امن بسیار کوچکی برای خطای خلبان می شد. خلبان در ارتفاعات بالا مجبور بود سرعت پروازی خود را در محدوده ده کیلومتر کمتر از سرعت واماندگی (استال) نگه دارد (تقریبا بین 703 تا 713 کیلومتر بر ساعت). کاهش سرعت از این حد باعث از دست دادن ارتفاع و آشکارسازی در رادارهای زمینی و فراتر رفتن از این سرعت نیز باعث اعمال تنش بیش از حد بر بدنه ظریف هواپیما و شکستن بالها یا دم آن می شد. این محدوده به کنج تابوت موسوم شده بود و خلبان مجبور بود این سرعت دقیق پروازی را با خلبان خودکار تنظیم نماید.

حادثه مشهور در طول تاریخ عملیاتی این هواپیما سرنگون شدن یک فروند به خلبانی فرانسیس گری پاورز در یکم می 1960 بر فراز شوروی بود که در اثر امواج انفجار 14 موشک سام 2 که بسویش پرتاب شده بود اتفاق افتاد. پاورز مدتی را در شوروی زندانی و تحت بازجویی بود. در سال 1962 نیز تصاویر گرفته شده توسط یک U-2 پرده از نقشه شوروی برای استقرار موشکهای قاره پیما در کوبا و نزدیکی خاک آمریکا برداشت که منجر به بحران موشکی کوبا و عقب نشینی شوروی شد.

تعداد 90 هواپیمای U-2 ساخته شد و اولین فروند آن در 1955 پرواز کرد. این هواپیما هنوز به خدمت ادامه می دهد گرچه وظایف آن تا اندازه زیادی به هواپیماهای بدون سرنشین واگذار شده است.

منبع اصلی: Air Force Magazine

شکاری رهگیر سوخوی 15

شکاری رهگیر سوخوی 15 تنها در چند صحنه از تاریخ جنگ سرد ظاهر شد. ولی همین حضور کوتاه تاثیری مهم در تغییر مسیر تاریخ داشت.

سوخوی 15 برای رهگیری و شکار بمب افکن هایی مانند بی 52 آمریکا ساخته شده بود. رهگیرهای قبلی ماند سوخوی 9 و 11 عملکرد محدودی از نظر ردار و توانایی رهگیری این بمب افکن جدید آمریکایی داشتند که به ابزارهای موثری برای اختلال الکترونیکی در رادار دشمن مجهز بود. ب همین دلیل این هواپیمای جنگی به رادار قدرتمندی بنام تایفون مجهز شده بود که می توانست با امواج نیرومند خود باعث به اصطلاح سوزاندن پارازیت های الکترونیکی دستگاه های جنگ الکترونیک دشمن شود در نتیجه تا اندازه زیادی از اثر اختلالات راداری مصون بود.

سوخوی 15

اما تشعشع نیرومند راداری آن باعث آشکارسازی زود هنگام در رادارهای رقیب می شد. از این رو رژیم عملیاتی این هواپیمای رهگیر به این صورت طراحی شده بود: ابتدا در حالت خاموش بودن رادار و با استفاده از خلبان خودکار که داده های لازم را از طریق لینک داده Lazur-S از ایستگاه کنترل راداری زمینی دریافت می کرد، تا فاصله نزدیکی از هواپیمای دشمن پیش می‌رفت. سپس رادار خود را روشن کرده و روی هواپیمای دشمن قفل می کرد تا بتواند با استفاده از موشکهای هوا به هوای R-98 یا R-40 بمب افکن هدف را نابود سازد.

برخلاف مدلهای قبلی سوخو که دارای مخروط کاهش سرعت هوا در ورودی به موتورهای خود در دماغه هواپیما بودند، ورودی های هوای سوخوی 15 در دو طرف بدنه قرار داشت و دو موتور توربوجت نیرومند Tumansky R-11F2S-300 را تغذیه می کرد که به این هواپیما سرعتی معادل 2.5 ماخ در ارتفاع بالا و نرخ صعود 228 متر بر ثانیه می داد.

مشهورترین واقعه ای که این هواپیمای جنگی در آن شرکت داشت ساقط کردن هواپیمای مسافربری خطوط هوایی کره با شماره KAL 007 بود. در یکم سپتامبر 1983 این هواپیما از نیویورک به هوا برخاست تا از فراز آنکوریج در آلاسکا به سوی سئول پایتخت کره جنوبی برود. به دلیل اشتباه خلبان در تنظیم خلبان خودکار هواپیمای مسافربری، بوئینگ جمبوجت 747 کره ای وارد بخشی از قلمرو هوایی شوروی شد. منطقه مزبور بر فراز شبه جزیره کامچاتکا بود که بخشی از محرمانه ترین تاسیسات موشکی شوروی را در خود جای می داد. در لحظات پایانی ترک قلمرو هوایی روسیه، یک سوخوی 15 با خلبانی سرگرد گنادی اوسیپوویچ که به رهگیری این هواپیما فرستاده شده بود در نزدیکی غرب جزایر ساخالین در دریای ژاپن، دو موشک بسوی آن شلیک کرد. موشکها باعث از دست رفتن کنترل جمبوجت و سقوط آن در اقیانوس شدند. تمام 269 مسافر و خدمه هواپیما از جمله لارنس مک دونالد نماینده ارشد کنگره آمریکا بر اثر انفجار و سقوط هواپیما کشته شدند.

مسیر طی شده در مقایسه با مسیر برنامه ریزی شده پرواز KAL007

پیامدهای حادثه

این حادثه جهانیان را دچار شوک و وحشت کرد. حمله به یک هواپیمای مسافربری تا آن زمان پدیده نادری بشمار می رفت. دولت شوروی در اولین بیانیه پس از حادثه به اختصار اعلام کرد که یک هواپیمای ناشناس بر فراز قلمرو شوروی مورد حمله قرار گرفته و ساقط شده است. دولت آمریکا واکنش شدیدی به این واقعه از خود نشان داد. رونالد ریگان رییس جمهور وقت آمریکا این واقعه را یک کشتار جمعی دانست و طی یک سخنرانی چنین گفت که شوروی ها با این عمل به انسانیت اعلام جنگ کرده اند. پنج روز پس از این واقعه دولت شوروی پذیرفت که هواپیمای مزبور از نوع مسافربری غیرنظامی بوده لیکن خلبان هواپیمای روسی راهی برای پی بردن به این موضوع نداشته است. یکی از مقامات بلندپایه نظامی شوروی اعلام کرد که پرواز مزبور در نوعی عملیات شناسایی جاسوسی دخالت داشته است. دولت ریگان با معلق گذاردن تمامی توافقنامه های دوجانبه و امتناع از خدمات دهی به هواپیماهای مسافری روسیه در سراسر آمریکا به این قضیه واکنش نشان داد.

انتشار نوار مکالمات خلبان هواپیمای سوخو با برج مراقبت زمینی که توسط ایستگاه های استراق سمع آمریکا در خاک ژاپن گردآوری شده بود، ناشی از هرج و مرج در مکالمات میان هواپیما و برج مراقبت داشت. خلبان سوخو به وجود چراغ چشمک زن در هواپیمای ناشناس که خاص هواپیماهای مسافربری است اشاره کرده بود ولی این موضوع مورد توجه ایستگاه رهگیری رادار زمینی قرار نگرفته بود.

بعدها معلوم شد همزمان با پرواز هواپیمای مسافربری کره ای، یک هواپیمای شناسایی RC-135 آمریکا نیز در همان نزدیکی پرواز می کرده و بعید نیست ایستگاه رهگیری روسی این دو هواپیما را با هم اشتباه گرفته باشد. از بد حادثه در روز رخداد واقعه یک آزمایش موشکی فوق سری در جزیره کامچاتکا توسط شوروی در حال انجام بود و ضریب هشدار ایمنی در بالاترین سطح خود قرار داشت.

این واقعه دو پیامد بسیار مهم داشت:

1. روس ها با تغییر فرکانس های مکالمات رادیویی نظامی خود امکان استراق سمع توسط آمریکایی ها را تا 60 درصد کاهش دادند.

2. رونالد ریگان رییس جمهور آمریکا اجازه گشودن باند فرکانسی GPS را برای کاربردهای غیرنظامی صادر کرد تا بدان وسیله هواپیماهای مسافربری بتوانند بهتر مسیر پرواز خود را تنظیم کرده و از احتمال انحراف از مسیر خود بکاهند.

منبع اصلی:

http://www.history.com/this-day-in-history/korean-airlines-flight-shot-down-by-soviet-union

درگذشت مخترع کلاشنیکوف

23 دسامبر 2013

میخائیل کلاشنیکوف (Mikhail Kalashnikov) مخترع تفنگ معروف AK-47 در سن 94 سالگی درگذشت. تخمین زده می شود که تاکنون بیش از 75 میلیون عدد تفنگ AK-47 و مجموعا 100 میلیون عدد از خانواده این نوع تفنگ ساخته شده باشد. 

تفنگ کلاشنیکوف که با خشاب انحنادار خود شناخته می شود، به علت سادگی ساخت و قابلیت اعتماد آن معروف شده است. استفاده از آن ساده است و حتی کودکی ده ساله می تواند کار با آنرا در مدت کوتاهی یاد بگیرد. در شرایط سخت از سرما و گرمای بیش از حد گرفته تا آب و هوای مرطوب یا گردآولود نیز کار می کند.

کلاشنیکوف اولین مسلسل دستی خود را در سال 1942 پس از اینکه هنگام خدمت به عنوان فرمانده تانک در جنگ جهانی دو زخمی شد ساخت اما ارائه آن به ارتش شوروی تا سال 1947 بطول انجامید. این سلاح در دهه 1959 اسلحه سازمانی ارتش شوروی بود. در دستان گروههای شبه نظامی نیز نقش موثری ایفا کرد بطوری که در موفقیت شورش دهه 1960 و 1970 موزامبیک اثرگذر بود. هم اکنون تصویر کلاشنیکوف بر پرچم ملی موزامبیک نقش بسته است.

پرچم ملی موزامبیک

مخترع این سلاح بجای دقت و برد، تاکید را بر سهولت استفاده و قابلیت اعتماد گذاشته بود. کلاشینکوف تقریبا همیشه عمل می کند و حساسیت کمی در برابر نفوذ آلودگی و شرایط نامساعد محیط دارد. پس از فروپاشی شوروی انبار عظیم سلاحهای کلاشینکوف در دسترس گروههای مختلفی قرار گرفت و امروزه این سلاح را می توان در تقریبا هر نقطه دنیا در دست ارتشیان منظم یا گروه های شبه نظامی دید.

فناوری نمایشگر بالاسری یا HUD

تالیف: اصغر ناصری

یک نمایشگر بالاسری یا Head Up Display هر نوع صفحه نمایش شفافی است که با تاباندن تصویر بر روی شیشه جلوی یک وسیله نقلیه کار می کند بطوری که راننده یا خلبان آن وسیله بدون نیاز به سرخم کردن و نگریستن به صفحه کنترل های موجود بر روی داشبورد بتواند با نگاه به جلو و روی شیشه جلوی وسیله، اطلاعات مورد نیاز را بخواند.

این فناوری در ابتدا برای هواپیماهای نظامی ابداع شده بود تا خلبان بدون برداشتن نگاه از فضای روبرو در هنگام تعقیب هواپیمای دشمن بتواند اطلاعات پرواز را از روی شیشه جلوی خود بخواند. لیکن امروزه در اتومبیل های تجاری نیز راه پیدا کرده است. بویژه فناوری ارتباطات خودرویی استفاده موثری از این امکان نمایش نموده است.

نمایشگر بالاسری در کابین کمک خلبان یک C-130J

بخش های مختلف یک سیستم نمایشگر بالاسری

بطور کلی یک HUD از سه بخش اصلی تشکیل شده است: یک پروژکتور، یک ترکیب کننده و یک کامپیوتر مولد ویدیو

پروژکتور در یک سیستم نمایشگر بالاسری شبیه یک کالیماتور نوری است: لنزهای محدب یا آینه های مقعر برای کانونی ساختن نور و لوله اشعه کاتودی، دیود تابش کننده نور (LED) یا نمایشگر کریستال مایع (LCD) در نقطه کانونی آن. این آرایش تصویری با استفاده از پرتوهای موازی نور تولید می کند، به عبارتی تصویری در بی نهایت.

ترکیب کننده یک شیشه مسطح است که در جلوی بیننده قرار دارد و علاوه بر بازتاب یک نور تک رنگ برای نمایش تصویر، امکان مشاهده میدان دید بیرون کابین را نیز می دهد. این شیشه معمولا دارای خاصیت بازتاب انتخابی است و فقط به طول موجهای معینی امکان عبور می دهد و بقیه را باز می تاباند تا به صورت یک صفحه نمایش شفاف عمل کند.

کامپیوتر واسطه بین پروژکتور و داده هایی است که باید نمایش داده شوند و تصویر و نمادهایی که باید بر صفحه نمایش نیمه شفاف تابانده شوند را تولید می کند.

در HUD های نسل چهارم از یک پرتو لیزر برای تابش تصویر استفاده می شود و بدین ترتیب واحد پروژکتور حذف گردیده است. جنگنده ضربتی A-7D اولین هواپیمای نظامی بود که از یک HUD استفاده کاملا عملیاتی می نمود. انتظار می رود در آینده سیستم نمایشگر داخل کلاه خلبان (Helmet Mounted Display System) جایگزین HUD شود که در آن شیشه جلوی کلاه خلبان از نمایشگرهای شفافی برای نمایش تمامی اطلاعات لازم تشکیل شده است.