سیاره شگفت انگیز زهره

تالیف: اصغر ناصری ([e-mail]) 

زهره یا ونوس (Venus) دومین سیاره دستگاه خورشیدی با اندازه ای تقریبا برابر زمین است. زهره یک سیاره ”زمینی“ (terrestrial) است بدین معنی که دارای یک سطح صلب است. لیکن شرایط خشن روی سیاره محیط آنرا بسیار نامساعد نموده است. دو فضاپیمای پایونیر ١ و ماژلان توانستند به داخل جو ضخیم این سیاره نفوذ کنند. آنها خود را در جوی بسیار مسموم کننده از دی اکسید کربن محصور یافتند که بادهای شدید آن ابرهای اسیدی را بر فراز سطح سیاره حرکت می داد. 

 

در حالیکه فضاپیمای گالیله مسیر خود بسوی سیاره برجیس (مشتری، ژوپیتر) را می پیمود، توسط جاذبه زهره محور آن چرخید و توانست این تصویر از سیاره بسیارداغ را به زمین بفرستد. این تصویر ابرهای ضخیم جو سیاره را نشان می دهد. 

وقتی ما ستاره بامدادی یا شبانگاهی را می بینیم، در حقیقت در حال نگریستن زهره هستیم. این سیاره درخشان، زیبا و مسحور کننده است. ونوس نام الهه رومی عشق و زیبایی است. مردم باستانکه این نام را بر سیاره زهره نهادند نمی دانستند که آنچه در آسمان دیده می شود بازتابش نور از ابرهایی است که بر فراز یک دنیای خشن و مرگ آور در اهتزازند. سیاره ماژلان اطلاعات زیادی درباره محیط خشن این سیاره در اختیار ما قرار داده است. 

ونوس دره ها و آتشفشان های زیادی بر سطح خود دارد. برخلاف ماه که دارای هزاران دهانه آتشفشان کوچک است، زهره دهانه های آتشفشانی بزرگی دارد. دهانه آتشفشان Howe بر سطح این سیاره بیش از 37 کیلومتر قطر دارد. 

در طول روز دمای سطح سیاره به حدود ٤٦٤ درجه سانتی گراد می رسد. بدین ترتیب زهره داغترین سیاره دستگاه خورشیدی است. گرچه سیاره تیر (عطارد، مرکوری) به خورشید نزدیکتر است، به علت جو ضخیم گازی زهره دما در طول روز بالاتر از دمای سطح تیر می شود که فاقد چنین جوی است. ونوس مثالی از پدیده گلخانه ای در مقیاس سیاره ای است. بیشتر تابش خورشیدی که به داخل جو سیاره نفوذ می کند داخل سیاره به دام می افتد زیرا جو ضخیم دی اکسید کربنی مانع خروج اشعه های بازتابش به داخل فضا می شود. 

فشار جوی در سطح زهره ٩٠ برابر بیشتر از فشار جو بر سطح زمین است. به علت دما و فشار زیاد یک فضاپیمای روسی که بر سطح این سیاره نشست تنها در مدت چند دقیقه ذوب و نابود شد بطوریکه نتوانست تصویری از این دنیای مرده مخابره کند. زهره از غرب به شرق می چرخد که یک ویژگی غیرعادی است، یعنی خورشید در غرب سیاره طلوع کرده و در شرق غروب می کند. طول روز بر روی سیاره ٢٤٣ برابر روز زمینی است در حالی که تنها ٢٢٣ روز طول می کشد تا به دور خورشید بگردد، یعنی روز زهره طویل تر از سال آن است! 

   

کامپیوتر با استفاده از داده های فضاپیمای ماژلان چنین تصویری را از سطح مذاب سیاره زهره تصویر کرده است.

مرجع اصلی: 

http://science.howstuffworks.com/46009-venus-explained.htm