موشک بالستیک چگونه کار می کند؟

موشکها مهمات خودهدایت شونده ای هستند که در هوا یا فضای بیرون جو به سوی هدف حرکت می‌کنند. یک موشک بالستیک در یک مسیر سهمی شکل که اغلب به فضای بیرون جو امتداد می یابد، حرکت می کند.یک موشک بالستیک قاره پیما ممکن است مسافت قابل ملاحظه ای را بدور زمین بگردد.

برخلاف بمب، اژدر و راکتها، موشک هم دارای موتور است و هم هدایت شونده. اگر پرتابه ای فاقد موتور باشد، راکت نامیده می شود. یک بمب نه موتور دارد و نه قابل هدایت است. بمب های هدایت شونده بمب هوشمند نامیده می شوند. پرتابه‌های موتوردار که زیر آب حرکت می کنند اژدر نام دارند.

موشکها بر حسب برد دسته بندی می شوند:

- -        برد میدان نبرد (BRBM): کمتر از 200 کیلومتر

- -        تاکتیکی (TAC): بین 150 تا 300 کیلومتر

- -        کوتاه برد (SRBM): تا 1000 کیلومتر

- -        میدانی (TBM): بین 300 تا 3500 کیلومتر

- -        میان برد (MRBM): بین 1000 تا 3500 کیلومتر

- -        بلندبرد (LRBM): بین 3500 تا 5500 کیلومتر

- -        قاره پیما (ICBM): بیش از 5500 کیلومتر

موشک قاره پیمای مینوتمن 3 آمریکا دارای یک بوستر سه مرحله ای است. کلاهک هسته ای آن 170 کیلوتن قدرت انفجاری دارد و در بالاترین نقطه از مسیر خود، موشک به بیرون جو زمین وارد می شود. شکل زیر مراحل پرواز یک موشک از این نوع و کلاهک هسته ای آن را نشان می دهد.

منابع

https://www.space.com/19601-how-intercontinental-ballistic-missiles-work-infographic.html

موشک کروزچیست و چگونه کار می‌کند؟

موشک کروزچیست و چگونه کار می‌کند؟

موشک کروز در حقیقت یک بمب هدایت شونده است که در ارتفاع بسیار کم و موازی سطح زمین حرکت می‌کند.  این موشکها بر روی یک مسیر از پیش تعیین شده بسوی هدف پرواز می‌کنند. برای اولین بار آلمان در جنگ جهانی دوم نمونه‌ای از موشکهای کروز به نام V-1 را بر علیه مردم لندن مورد استفاده قرار داد که از سایتهایی درشمال فرانسه بسوی انگلستان پرتاب می‌شدند. ایده پشت سر ساخت و بکارگیری موشکهای کروز در اصل از V-1 وام گرفته شده است.

موشک کروز توماهاوک

تمام موشکهای کروز دارای یک سیستم هدیتی داخلی هستند. موشک تاماهاوک متعلق به نیروی دریایی آمریکا که از سال 1984 بکار گرفته شده، دارای سیستمی به نام "انطباق با خطوط زمین" (Terrain Contour Matching) هستند که در آن یک ارتفاع سنج دقیق و یک حسگر اینرسی، مسیر پرواز موشک را با یک نقشه از پیش بارگذاری شده در کامپیوتر موشک مقایسه می‌کنند. بدین ترتیب موشک از بالکهای خود برای تصحیح مسیر و انطباق با نقشه کامپیوتری استفاده می‌کند. نسخه‌های جدیدتر این موشک از GPS نظامی نیز برای تعیین مختصات مسیر استفاده می‌کنند.

موشکهای کروز دارای محدودیت‌های خاصی هستند. نخست اینکه مسیر پرواز آنها نسبتا قابل پیش بینی است. دوم اینکه طراحی مسیر پرواز آنها قبل از پرتاب زمان زیادی می‌طلبد و در نتیجه برای اقدام سریع مناسب نیستند. سوم اینکه بیشتر برای حمله به اهداف متحرک مناسب نیستند زیرا طبق یک مسیر از پیش تعیین شده بسوی هدفی ثابت پرواز می‌کنند. چهارم اینکه سرجنگی آنها چندان بزرگ نیست و نمی‌تواند علیه اهداف مستحکم بتن آرمه بکار رود.

http://www.popsci.com/technology/article/2013-08/fyi-cruise-missiles

سیستم دفاع هوایی THAAD

سسیستم دفاع هوایی THAAD برای نابود کردن موشک های بالستیک در فاز پایانی حرکت خود یعنی زمان ورود دوباره به جو زمین طراحی شده است. هر سیستم THAAD از پنج بخش اصلی تشکیل شده است: موشک های رهگیر، پرتاب کننده، رادار، واحد کنترل آتش و تجهیزات پشتیبان. این سیستم از ابداعات شرکت لاکهید مارتین بشمار می رود.

نحوه کار این سیستم به قرار زیراست: نخست رادار، موشک مهاجم را آشکارسازی می کند. اپراتورهای سیستم نوع تهدید را شناسایی می کنند. سپس پرتاب کننده که بر روی کامیون سوار است موشکی را شلیک می کند. این موشک رهگیر باید با استفاده از انرژی جنبشی خود و با برخورد مستقیم به هدف آن را نابود کند.

موشک های رهگیر THAAD دارای سرجنگی انفجاری نیستند و در نتیجه باید با برخورد سر به سر و مستقیم هدف را نابود کنند. در مورد موشک های هسته ای این روش ایمن تر است زیرا احتمالا موجب منفجر شدن کلاهک هسته ای نمی شود.

تهدیدات فزاینده موشکی و هسته ای کره شمالی باعث شده همسایه آن کره جنوبی این سیستم را در خاک خود مستقر کند. این امر موجب اعتراض چین شده است، زیرا استقرار یک سیستم ضدموشکی آمریکایی در همسایگی خود را یک تهدید بالقوه می انگارد.

سامانه ضدموشک THAAD

سامانه ضدموشک Terminal High Altitude Area Defence یا تاد (ThAAD) برای رهگیری موشک‌های بالستیک برد کوتاه و متوسط مانند انواع اسکاد منظور شده است. همچنین قابلیت هایی نیز در برابر موشکهای بالستیک قاره پیما دارد. این موشک توسط شرکت لاکهید مارتین طراحی و ساخته شده و در سال 2009 وارد خدمت گردیده است. تاد بخشی از یک شبکه دفاعی سه لایه است. اولین خط دفاعی سامانه AEGIS است که برای نابود کردن موشک های بالستیک در فضا ابداع شده است. تاد موشک ها را درست زمان ورود دوباره آنها به اتمسفر نابود می کند. در صورت عدم موفقیت این سامانه، لایه آخر یا موشکهای پاتریوت PAC-3 بکار می افتند.

از سال 2005 تمامی آزمایش های این موشک با موفقیت همراه بوده است. موشک تاد دارای برد 150 تا 200 کیلومتر است و می‌تواند اهدافی را در ارتفاع 150 کیلومتری زمین مورد اصابت قرار دهد.

سامانه تاد شامل پرتاب کننده (کامیون خودکششی)، موشکها، واحدهای مدیریت و فرماندهی نبرد، ارتباطات و شناسایی و رادارهای تاد است. هر کامیون 8 موشک حمل می کند و هر واحد شامل 4 عدد پرتاب کننده (کامیون خودکششی) است.

تاد از روش برخورد مسیتقیم و نابودی موشک متخاصم با انرژی جنبشی استفاده می کند. بر خلاف سایر انواع موشک های ضدموشک، تاد دارای فیوز مجاورتی نیست زیرا انفجار در نزدیکی یک موشک بالستیک سنگین ممن است آن را کاملا نابود نساخته و تنها موجب تغییر مسیر آن شود. برای این منظور تنها چند لحظه قبل از برخورد سرپوش موشک باز می شود تا یک حسگر مادون قرمز عمل رهگیری دقیق موشک متخاصم و برخورد رودررو را امکان پذیر سازد.

قبل از پرتاب، اطلاعات مربوط به هدف و نقطه برخورد محاسبه شده در موشک بارگذاری می شود. اطلاعات هدف مرتب بروز شده و به موشک ارسال می شود تا در حین پرواز مسیر خود را اصلاح نماید. پس از مصرف شدن سوخت بوستر موشک، کلاهک جنگی از آن جدا می شود. کلاهک جنگی نیز مجهز به سامانه کنترل ارتفاع و تغییر مسیر برای مانور دادن بسوی هدف است.

منابع

http://www.military-today.com/missiles/thaad.htm

http://www.lockheedmartin.com/us/products/thaad.html

http://www.military-today.com/missiles/thaad.htm

موشک زمین به هوای S-75 Dvina

اصغر ناصری – زمستان 1393

موشک اس –هفتاد و پنج دوینا که بیشتر با نام سام 2 معروف است سال 1957 در شوروی سابق، در پاسخ به تهدیداتی که از سوی بمب افکن های دوربرد آمریکایی مانند B-52 احساس می شد، طراحی و تولید گردید. اس هفتادو پنج یک موشک دو مرحله ای است که از یک بوستر با سوخت جامد و مرحله اصلی با سوخت مایع تشکیل شده است. بوستر در 4 تا 5 ثانیه نخست پرواز موشک را به ارتفاع عملیاتی رسانده و موتور اصلی نیز در 22 ثانیه پایانی پرواز موشک را به جلو می راند که تا این زمان به سرعتی حدود 3 برابر سرعت صوت دست یافته است.

موشک با استفاده از سیگنالهای کنترل رادیویی که در یکی از سه کانال تعریف شده ارسال می شوند، هدایت می گردد. موشک با استفاده از آنتن های تعبیه شده بین پره های جلویی و میانی خود سیگنالها را دریافت  می کند. سیستم هدایت موشک می تواند تنها یک هدف را در هر لحظه رهگیری کند لیکن قادر است سه موشک بسوی آن در سه کانال مختلف رادیویی ارسال و هدایت نماید.

موشک دارای یک سرجنگی ترکش زای 195 کیلوگرمی است که در ارتفاعات متوسط جوی شعاع تخریبی حدود 65 متر و در ارتفاعات بالاتر شعاع تخریبی حدود 250 متر دارد. خود موشک دقتی در حدود 75 متر دارد و شعاع تخریبی بزرگ آن برای جبران این میزان از خطا منظور شده است. موشک به یک فیوز مجاورتی مجهز است که به محض حس کردن هدف در شعاع تخریبی خود منفجر شده و بارانی از ترکش های مهلک را به اطراف گسیل می دارد.

سام 2 برای مقابله با اهدافی طراحی شده که در ارتفاعات متوسط تا بالا بسوی منطقه تحت پوشش حرکت می کنند. برد موشک حدود 45 کیلومتر بوده و می تواند به حداکثر ارتفاع 25 کیلومتر دست یابد. پیش بینی می شود که حدود 4600 لانچر سام 2 تاکنون تولید شده باشد. شوروی تا اوایل دهه 1965 حدود 1000 سایت موشکی سام 2 در سراسر این کشور پهناور نصب نمود.

این سیستم دفاع موشکی نخستین بار زمانی شهرت جهانی پیدا کرد که یک فروند هواپیمای تجسسی U-2 به خلبانی فرانسیس گری پاورز که بر فراز شوروی پرواز شناسایی انجام می داد، در ارتفاع حدود 22 کیلومتری هدف قرار گرفته و سرنگون شد (یکم می 1960).  در جریان بحران موشکی کوبا به سال 1962 نیز یک سایت موشکی سام 2 مستقر در کوبا توانست هواپیمای U-2 با خلبانی رودلف اندرسن را سرنگون سازد.

این موشک در جریان جنگ ویتنام (1965 تا 1972) توسط ارتش ویتنام شمالی بطور گشترده ای مورد استفاده قرار گرفت و تخمین زده می شود در فاصله این سالها حدود 8000 موشک توسطویتنام شمالی بسوی هواپیماهای امریکایی شلیک شده باشد. در جریان بمباران هانوی پایتخت ویتنام شمالی به سال 1972 که تحت نام عملیات Linebacker II و برای نشاندن ویتنام شمالی در پای میز مذاکرات صلح انجام شد، بیش از 1000 فروند سام 2 بسوی بمب افکن های آمریکایی شلیک گردید که حاصل آن سرنگونی 15 فروند بمب افکن B-52 و حدود 70 فروند هواپیمای بمب افکن تاکتیکی دیگر بود.

در دهه 1980 شوروی شروع به جایگزینی این موشک با سیستم بسیار پیشرفته تر S-300 نمود. این موشک هم اکنون نیز در 35 کشور دنیا مورد استفاده قرار می گیرد و نسخه های متعددی از آن بومی سازی شده است. معروفترین نسخه آن HQ-2 ساخت چین است.

در زیر تصاویر تاریخی جالبی ازجنگ ویتنام مشاهده می شود.

جنگ ویتنام - یک موشک سام 2 که در نزدیکی اف 105 آمریکا منفجر شده و ترکش های آن به جنگنده بمب افکن صدمه وارد ساخته است.

یک RF-4C شناسایی آمریکا بر فراز ویتنام شمالی مورد اصابت قرار می گیرد.

جنگ ویتنام - یک اف 105 خوش شانس از اصابت موشک سام 2 می گریزد.

برخی منابع مورد استفاده:

1.     S-75 Dvina, http://en.wikipedia.org/wiki/S-75_Dvina

2.     SA-2 GUIDELINE, http://www.fas.org/nuke/guide/russia/airdef/v-75.htm