بزرگترین بیابان در دنیا کدام است؟

 

قطب جنوب از دریچه دوربین یک هواپیمای باربری C-17 ارتش آمریکا

برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید بدانیم بیابان دقیقا چه جور مکانی است. به تعریف جغرافی دانان، هر منطقه ای که کمتر از 25 سانتی متر بارش سالانه داشته باشد، یک بیابان بشمار می رود.

با در نظر گرفتن مناطقی از این دست، قطب جنوب بزرگترین بیبان سرد کره زمین است، در حالی که صحرای بزرگ آفریقا بزرگترین بیابان گرم بشمار می آید.

قطب جنوب با 14.2 میلیون کیلومتر مربع مساحت (تقریبا نه برابر مساحت کشور ایران) بزرگترین بیبان دنیا است. برخی مناطق قطب جنوب مانند دره های خشک مک موردو (McMurdo) احتمالا در طی 14 میلیون سال گذشته حتی یک قطره باران دریافت نکرده اند. این فقدان طولانی مدت بارش به علت دمای بسیار پایین، کوههای مجاور که مسیر ابرها را مسدود می کنند و بادهای نیرومندی است که رطوبت را از هوا می مکند.

با این وجود برخی انواع میکروبها، خزه ها و گلسنگ ها می توانند این برودت خشک و ژرف را تحمل کنند.

قابل پیش بینی است که بیابان صحرای بزرگ، که در عرض شمال آفریقا گسترده شده است، نقطه مخالف قطب جنوب است. مساحت صحرای بزرگ 9.2 میلیون کیلومتر است و با وجودی ککه برخی آن را یک برهوت می پندارند، از نظر حیات بسیار گوناگون است. چشم انداز متنوع صحرا تنها به تپه های شنی معروف آن مربوط نمی شود بلکه زمین صخره ای، نمکزارها، کوهها و دشت های وسیعی دارد که ممکن است حاوی آب باشند.

طلوع زیبای خورشید در صحرای بزرگ آفریقا

در بیابان های داغ جانوران خونسرد بیشترند زیرا دمای بدن آنها با محیط تنظیم می شوند و می توانند از گرمای داغ روز به نقب های زیرزمینی پناه ببرند. گونه های بسیاری از مارمولک های کوچک توانسته اند با این محیط خشک خود را سازگار کنند. برخی خزندگان و دوزیستان نیز وجود دارند که در طی زمانهای خشکسالی به خواب فرو می روند. در کنار مارمولک ها، مارها، عقربها، سوسک ها و مورچه ها و حتی قورباغه ها و وزغ هایی که در آبگیرهای میان صخره ها زندگی می کنند، صحرای بزرگ محل اقامت پستانداران و پرنده ها نیز هست. گوزن، شتر، یوزپلنگ، شترمرغ و روباه صحرایی تنها تعدادی از گونه های خونگرمی هستند که می‌توانند در صحرا زندگی کنند.

منبع:

https://www.livescience.com/largest-desert-on-earth

تغییرات اقلیمی چیست و چگونه بر کره زمین تاثیر می گذارد؟

 

تصویری که میزان عقب نشینی یخچالها را از سال 1908 نشان می دهد.

تغییرات اقلیمی به هرگونه دگرگونی درازمدت در الگوهای متوسط آب و هوایی در مقیاس جهانی یا منطقه ای گفته می شود. تغییرات اقلیمی در تاریخ کره زمین بارها و به دلایل مختلف اتفاق افتاده است. تغییر دما و الگوهای آب و هوای جهانی امروزه نیز دیده می شود، لیکن این بار توسط فعالیت انسان روی داده است. سرعت پیشرفت آن نیز بسیار بیشتر از تغییرات طبیعی آب و هوا در گذشته است.

دانشمندان به روشهای متفاوتی آب و هوا را در طول زمان ردیابی می کنند. تمام شواهد بدست آمده دال بر این هستند که تغییرات آب و هوای امروزین به انتشار گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن و متان مربوط می شود. این گازها گرمای تابش خورشید را دز نزدیکی سطح زمین به دام می اندازند، شبیه دیوارهای شیشه ای یک گلخانه که دما را داخل آن محبوس می کند. اثر تغییرات کوچک در نسبتهای گازهای گلخانه ای در هوا می تواند به یکدیگر افزوده شده و منجر به تغییر عمده ای در مقیاس جهانی شوند.

بطور متوسط اثر گازهای گلخانه ای عبارت از افزایش دمای جهانی است. به این دلیل از تغییرات اقلیمی اغلب به عنوان گرمایش جهانی یاد می شود. لیکن بیشتر پژوهشگران امروزه به علت تغییرپذیری آب و هوا و اقلیم در سراسر دنیا از واژه تغییرات اقلیمی استفاده می کنند. برای مثال افزایش متوسط دمای جهانی می تواند گردش جت استریم را تغییر دهد. جت استریم جریان عمده هوا است که بر آب و هوای آمریکای شمالی تاثیر گذارده و به نوبه خود می تواند به دوره های فصلی سرمای شدید در برخی مناطق منجر شود.

چرا دانشمندان تغییرات اقلیمی را واقعی می دانند؟

اثرات گرمایش جهانی مشهود هستند. اقلیم گذشته زمین در یخ، رسوبات، تشکیلات غارها، تپه های مرجانی و حتی حلقه های درختان ثبت شده است. پژوهشگران می توانند به سیگنالهای شیمیایی مانند دی اکسید کربن به دام افتاده در حبابهای درون یخچالها نگریسته و شرایط جوی در گذشته را تعیین کنند. آنها می توانند گرده های فسیل شده میکروسکوپی را مطالعه کرده و دریابند در هر ناحیه ای چه گیاهانی رشد کرده و آب و هوا چگونه بوده است. همچنین می توانند حلقه های تنه درختان را اندازه گیری کرده و گزارش فصلی دما و رطوبت را تهیه کنند. نسبت های اکسیژن در استالاکتیت ها و استالاگمیت ها می تواند الگوهای رسوب گذاری گذشته را تعیین کند.

اما رسوبات اقیانوسها تغییرات فصلی یا حتی سالانه را در خود ثبت نمی کنند. از آنها می توان برای بدست آوردن تصویر تاری از تغییرات اقلیمی در طی میلیونها سال گذشته استفاده کرد. کهن ترین هسته های حفاری شده از رسوبات اقیانوسها به 65 میلیون سال گذشته باز می گردد.

فنون ثبت دمای زمین از سالهای 1800 بهبود قابل توجهی یافتند و کاپیتان های کشتی ها داده های غنی از دمای اقیانوسها را در گزارشات روزانه خود ثبت کردند. ابداع فناوری ماهواره ای در دهه 1970 انفجاری در داده های قابل دسترس ایجاد کرد که هرچیزی از گستره یخ های قطبی تا دمای سطح آب دریا و پوش ابری را شامل می شوند.

اقلیم چگونه تغییر می یابد؟

در مجموع داده های ثبت شده نشان می دهند که اقلیم جدید در حال تغییر عمده نسبت به شرایط گذشته است. پیش از انقلاب صنعتی میزان دی اکسید کربن موجود در جو 280 مولکول در میلیون بود. در سال 2021 مقدار متوسط جهانی این ماده به 419 مولکول در میلیون رسیده است. میزان افزایش دی اکسید کربن جو در دهه گذشته همواره رو به افزایش بوده است.

قابلیت دی اکسید کربن اضافی جو در به دام انداختن گرما باعث افزایش متوسط دمای جهانی می شود. از سال 1880 دمای متوسط جهانی حدود یک درجه افزایش یافته و دو سوم این افزایش مربوط به سالهای پس از 1975 می شود.

آثار تغییرات اقلیمی

این گرمایش باعث تغییراتی در زیست بوم و محیط زیست ها می شود. برخی از تغییرات وخیم در قطب شمال روی داده که در آن سطح یخزده دریا در حال کاهش است. سال 2020 بدترین سال از این لحاظ بوده و دانشمندان حدس می زنند بین سالهای 2040 تا 2060 قطب شمال شاهد یک تابستان عاری از یخ باشد.

یخچالها، این منابع عظیم یخ قطبی در سراسر جهان در حال پس روی هستند. پارک ملی یخچالها در مونتانا در سال 1850 مکان 150 یخچال بود. اکنون تنها 25 تا از آنها باقی مانده و پیش بینی می شود در دهه آینده همه آنها ناپدید شوند.

ذوب یخها و گسترش آبهای اقیانوسی هم اکنون نیز باعث بالا آمدن سطح آب دریا شده است. این پدیده باعث 3 تا 9 برابر شدن سیلابها در تنها در نواحی ساحلی ایالات متحده شده است.

جذب دی اکسید کربن هوا توسط آب اقیانوس باعث اسیدی شدن آب آنها می شود. از زمان انقلاب صنعتی میزان اسیدی بودن آب اقیانوسها سی درصد افزایش یافته است که ادامه حیات برخی جانداران مانند پلانکتونها و صدفها را دشوار ساخته است.

تغییرات اقلیمی زمانبندی آب و هوای بهاری را نیز تغییر می دهد. در نتیجه گیاهان زودتر گل داده و در اثر سرما برگهای خود را زودتر از دست می دهند. در نتیجه به محصولات باغی و زراعی آسیب فراوانی وارد می شود. خشکسالی و آتش سوزی حیات وحش نیز بسیار پرتعدادتر شده است.

بنابراین به نظر می رسد گونه انسان تنها گونه ای از موجودات زنده است که با تاثیرگذاری بر کره زمین در مقیاس بزرگ توانسته است محیط زندگی را برای خود نامساعد سازد. اگر تغییرات بزرگی در رفتار انسانها روی ندهد، آینده خوبی در انتظار نسل بشر نخواهد بود.

منبع اصلی:

https://www.livescience.com/climate-change.html

---

تدریس ریاضیات دبیرستان و دانشگاه

توسط مدرس مجرب

09360771981

کشف گربه ماهی زردرنگ بسیار نادر

20 اکتبر ‏2021‏

مانند یک موز بزرگ چرخنده دارای آبشش، این گربه ماهی از درون آب به درون قایق مارتین گلاتز پرید. گلاتز که یک ماهیگیر حرفه ای است با برادر دوقلوی خود اولیور در دریاچه ای در هلند ماهیگیری می کند و در طول عمر خود گربه ماهی های زیادی صید کرده ولی تاکنون چنین موجود شگفتی ندیده بود.

این ماهی، بومی دریاچه ها و رودخانه های سراسر اروپا محسوب می شود و بخاطر ابعاد عظیمش معروف است: این گونه می تواند تا 270 سانتی متر طول رشد کند و وزنی معادل 130 کیلوگرم پیدا کند.

بیشتر گربه ماهی های این گونه به رنگ سبز –سیاه هستند و این رنگ زرد موزی در میان آنها بسیار نادر است. زیبایی خیره کننده این موجودات برای خود آنها یک عدم مزیت بزرگ بشمار می رود زیرا آنها را در معرض صید یا شکار قرار می دهد.

https://www.livescience.com/giant-yellow-catfish-leucism

به پیش بینی دانشمندان، خرسهای قطبی تا انتهای قرن ناپدید می شوند.

از ابتدای تصویربرداری ماهواره ای در سال 1979، یخ قطب شمال بطور پیوسته در حال کاهش بوده است. اما مطالعه جدیدی که در این رابطه صورت گرفته مو را بر تن انسان سیخ می کند: تا انتهای قرن حاضر یخ قطب شمال در طی فصل تابستان ناپدید خواهد شد و این امر خرسهای قطبی و سایر گونه های وابسته به یخ را منقرض خواهد کرد.

"آخرین ناحیه یخزده" منطقه ای است که شامل کهن ترین و ضخیم ترین قشر یخ قطبی است. این ناحیه حدود 1 میلیون کیلومتر مربع را شامل شده و از ساحل غربی صفحه قاره ای قطبی کانادا تا ساحل شمال گرینلند را می پوشاند. دانشمندان در گذشته بر این باور بودند که این قشر یخ 4 متری چندین دهه دوام خواهد آورد.

اما هم اکنون تحت خوشبینانه ترین سناریوهای گرمایش جهانی، یخ دریای شمال تا 2050 بسیار نازک خواهد شد. اگر همین الان تمام انتشار گازهای آلاینده کربنی متوقف شود، تنها بخش کوچکی از یخ قطبی باقی خواهد ماند. در بدبینانه ترین سناریوها که در طی آن اتشار گازهای آلاینده با همین سرعت فعلی ادامه می یابد، یخ تابستانی و به دنبال آن خرسهای قطبی و شیرهای دریایی که بر روی آن زندگی می کنند تا سال 2100 منقرض می شوند.

منبع:  Live Science

موجودات شگفت آور ژرفای دریاها

حیوانات ژرف ترین قسمت دریاها و اقیانوس ها ناگزیرند در محیطی بسیار سرد، تاریک و پرفشار زندگی کنند که نور خورشید هرگز بدانجا نفوذ نمی کند و در نتیجه قادر به دیدن چیزی نیستند. نور خورشید می تواند تا 1000 متری عمق دریاها نفوذ کند لیکن ندرتا در عمق بیشتر از 200 متر نور قابل ملاحظه ای وجود دارد. به ازای هر ده متر که در ژرفای دریا فرو رویم فشار به میزان یک اتمسفر افزایش می یابد و در عمق 5000 متری فشار حدود 500 اتمسفر است. در چنین نقطه ای بر هر متر مربع از مساحت بدن یک حیوان فشاری حدود 5000 تن نیرو وارد می شود با این حال موجودات شگفتی هستند که قادر به زندگی در چنین ژرفایی هستند.

در این مقاله برخی از این حیوانات شگفت معرفی می شوند.

1. کوسه یال دار (frilled shark)

 

این کوسه ها در عمق 1500 متری زندگی می کنند و ندرتا توسط انسان مشاهده می شوند. این حیوانات بواسطه قدمت خود فسیل های زنده بشمار می روند و از زمان دایناسورها تاکنون در اعماق دریا بسر برده اند. این کوسه 1.6 متری در آبهای کم عمق تر ژاپن به سال 2007 دیده شد و به یک پارک دریایی منتقل گردید. این گونه از کوسه تنها چند ساعت پس از اسارت مرد.

2. ماهی دندان نیشی

 

ماهی دندان نیشی با ظاهر ترسناک خود ژرف زی ترین موجودی است که تاکنون کشف شده است. محل سکونت طبیعی او تا عمق 2000 متری است ولی در اعماق 5000 متری نیز دیده شده است. طول او به حدود 16 سانتی متر می رسد اما دندانهایی دارد که با طول حیوان برابری می کنند.

3. کوسه شش آبششی

 

این کوسه که در ساحل ونکوور می گردد گاهی از اوقات خود را به عمق 2500 متری نیز می رساند. او تنها شب ها برای غذا خوردن به نزدیکی سطح آب می آید. می تواند تا طول مسحور کننده 4.8 متری نیز برسد و در این راه از کوسه های دیگر، ماهی شعاعی، هشت پا، خرچنگ و کاهی اوقات شیردریایی تغذیه می کند.

4. هشت پای خون آشام

 

هشت پای خون آشام نامی است که به موجودی داده اند که در ژرفای تاریک اعماق دریا زندگی می کند. این موجود در اعماق 3000 متری براحتی سیر می کند. چشمان او نسبت به اندازه بدنش از بزرگترین در میان موجودات دنیا بشمار می رود. نام خود را از بازوهایی گرفته که می تواند مانند یک شنل به دور خود بپیچد. فیزیولوژی او بطوری است که می تواند در اعماق بسیار کم اکسیژن دریا بسر برد.

منبع اصلی:

https://www.nationalgeographic.com/environment/article/deep-sea-creatures