بیماری عالم گیر کووید 19: آخرین اخبار

سوم فروردین 1399

تاکنون 308,257 مورد ابتلا و 13,068 مورد مرگ و میر در اثر بیماری کووید 19 در سراسر جهان گزارش شده است. کووید 19 به یکی از بزرگترین چالش های بشری قرون اخیر تبدیل شده و می رود تا آثار عمیقی بر تمامی بخش های جامعه جهانی بگذارد. جدول زیر آماری از این بیماری در چند کشور جهان را نشان می دهد که بر حسب نرخ مرگ و میر مرتب شده است.

منبع: https://www.worldometers.info/coronavirus

نرخ مرگ و میر می تواند معیاری برای سنجش عملکرد نظام درمانی یا میزان رعایت موارد ایمنی توسط شهروندان یک کشور باشد.

دانشمندان واکسن شناس: همه چیز در پرداختن به این ویروس کرونای جدید بطرز عجیبی ناشناخته است.

21 مارس – گاردین

دانشمندان هفته گذشته گام مهمی در مبارزه با ویروس کرونای جدید برداشتند. در سیاتل واشنگتن تعدادی داوطلب یک واکسن بر علیه این بیماری دریافت کردند. بیماران بهبود یافته نیز ممکن است در برابر ابتلای دوباره ایمنی حاصل نمایند لیکن این ویروس چنان جدید و ناشناخته است که مدت زمان دوام این ایمنی نامعلوم است. نخستین درخت فیلوژنتیکی ویروس نشان می دهد که تغییراتی در کد ژنتیکی ویروس رخ داده ولیکن اثر آن بر توسعه واکسن بیماری نامعلوم است. اطمینان از ایمن بودن واکسن نیاز به آزمایشات بسیار وسیع دارد. واکسیناسیون وسیع در کشورهای مختلف ممکن است 12 تا 18 ماه طول بکشد.

منبع:

https://www.theguardian.com/world/2020/mar/21/coronavirus-vaccine-scientist-what-needs-to-be-done-now-hanneke-schuitemaker

دستگاه ایمنی ما چگونه کار می کند؟

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/320101

دستگاه ایمنی ما کلید بقای ماست. بدون یک دستگاه ایمنی بدن ما در برابر حملات باکتریها، ویروسها، انگلها و سایر عوامل خارجی بی دفاع خواهد بود.

دستگاه ایمنی در سراسر بدن پراکنده شده و شامل انواع بسیاری از سلولها، اندامواره ها، پروتئین ها و بافت های مختلف است. اصل حیاتی این است که این دستگاه بتواند بافت های بدن ما را از عوامل خارجی و نیز سلولهای مرده و معیوب تشخیص دهد. اگر دستگاه ایمنی یک عامل بیماری زا (پاتوژن) را تشخیص دهد، یک پاسخ ایمنی شکل می گیرد.

گلبولهای سفید خون

گلبولهای سفید خون لیوکوسیت leukocyte نیز نامیده می شوند. آنها در رگهای خونی سراسر بدن و رگهای لنفاوی (lymphatic) که به موازات سیاهرگها و سرخرگها گسترده شده اند گردش می کنند. گلبولهای سفید در گشت دایمی هستند و بدنبال عوامل بیماریزا می گردند. وقتی به هدفی برخوردند، شروع به تکثیر کرده و سیگنالهایی را به انواع دیگر سلولهای دفاعی می فرستند تا همان کار را انجام دهند.

گلبولهای سفید ما در مکانهای مختلفی از بدن به نام اندامهای لنفی (lymphoid organs) قرار دارند که شامل موارد زیر هستند:

تیموس – غده ای بین ریه ها و درست زیر گردن

طحال – اندامی که خون را تصفیه می کند و در قسمت بالایی و چپ شکم قرار دارد.

مغز استخوان – که در مرکز استخوان یافت شده و تولید کننده گلبولهای قرمز خون است.

گره های لنفی – غده های کوچکی که در سراسر بدن قرار داشته و با رگهای لنفی به هم پیوسته اند.

دستگاه لنفاوی بدن. منبع: ویکی پدیا

دو نوع اصلی لوکوسیت ها عبارتند از:

1.      فاگوسیت ها: که عوامل بیماری زا را محاصره کرده و خورده و سپس تجزیه می کنند انواع مختلف آنها عبارتند از:

نیوتروفیل ها – که متداولترین نوع لوکوسیت بوده و به باکتری ها حمله می کنند.

مونوسیت ها – که بزرگترین نوع بوده و نقشهای مختلفی بر عهده دارند.

ماکروفاژها – که بدنبال عوامل بیماریزا گشته و سلولهای مرده یا معیوب را نیز می خورند.

سلولهای mast – که به التیام زخمها کمک کرده و در برابر عوامل بیماریزا دفاع می کنند.

2.      لنفوسیت ها: که به بدن کمک می کند مهاجمین قبلی را به یاد آورده و در صورت حمله مجدد آنها را سریعتر شناسایی کند. لنفوسیت ها زندگی خود را در مغز استخوان شروع می کنند. برخی در آنجا باقیمانده و به لنفوسیت B تبدیل می شوند و برخی نیز به تیموس رفته و به لنفوسیت T مبدل می شوند. این دو نوع سلول نقش های متفاوتی دارند:

لنفوسیت های B آنتی بادی تولید کرده و به هشداررسانی به لنفوسیت های T یاری می رسانند.

لنفوسیت های T سلولهای معیوب در بدن را تخریب کرده و به سایر لوکوسیت ها یاری می رسانند.

تصویر میکروسکوپ الکترونی از یک فاگوسیت در حال خوردن باکتریهای مهاجم. منبع sciencephoto.com

پاسخ دستگاه ایمنی چگونه است؟

دستگاه ایمنی باید قادر به تشخیص خودی از غیرخودی باشد. این کار را بوسیله شناسایی پروتئین هایی که در سطح سلول یافته می شود به انجام می رساند. دستگاه ایمنی یادگرفت است که پروتئین های خودی را در اولین مرحله نادیده بگیرد.

یک آنتی ژن هر ماده ای است که بتواند موجب یک پاسخ ایمنی شود. در بسیاری حالات، یک آنتی ژن یک باکتری، قارچ، ویروس، سم یا جسم خارجی است. اما می تواند یکی از سلولهای معیوب یا مرده بدن نیز باشد. در ابتدا گستره ای از انواع سلولها با همکاری هم، به شناسایی آنتی ژن به عنوان مهاجم مبادرت می ورزند.

نقش لنفوسیت B

به محض اینکه لنفوسیت B آنتی ژن را شناسایی کرد، شروع به ترشح آنتی بادی می کند. آنتی بادی ها پروتئین های خاصی هستند که به آنتی ژن خاصی می چسبند. هر سلول B نوع خاصی آنتی بادی می سازد. برای مثال یک سلول B ممکن است بر علیه بکتری مولد ذات الریه آنتی بادی بسازد و دیگری ویروس مولد سرماخوردگی معمولی را شناسایی کند. آنتی بادی ها بخشی از خانواده بزرگی از مواد شیمیایی به نام ایمونوگلوبین ها هستند که نقش های متعددی در پاسخ ایمنی بدن ایفا می کنند:

ایمونوگلوبین G (IgG) که میکروبها را نشان دار می سازد بطوری که سایر سلولها بتوانند آنها را شناخته و به آنها بپردازند.

IgM – متخصص کشتن باکتری هاست.

IgA – در سیالاتی مانند اشک و بزاق جمع شده و از دروازه های ورودی بدن محافظت می کند.

IgE- در برابر انگلها محافظت کرده و نیز عامل ایجاد حساسیت هاست.

IgD- به لنفوسیت B چسبیده باقی می ماند و به آنها در شروع پاسخ ایمنی یاری می رساند.

آنتی بادی ها به آنتی ژن می چسبند اما آنها را نمی کشند، تنها علامت گذاری می کنند تا توسط فاگوسیتها شناسایی شده و از بین بروند.

نقش لنفوسیت های T

انواع متمایزی از لنفوسیت T وجود دارد:

لنفوسیت T یاری رسان (Th cells) – که پاسخ ایمنی را هماهنگ می کنند. برخی با سایر سلولها همکاری کرده و برخی سلولهای B را به ترشح آنتی بادی تحریک می کنند. سایرین نیز سلولهای T یا فاگوسیت های ذره خوار بیشتری را جذب می کنند.

سلولهای T قاتل – یا لنفوسیت های T سایتوتوکسیک که به سایر سلولها حمله می کنند. آنها اغلب برای مبارزه با ویروسها مفیدند. با شناسایی بخش های کوچکی از ویروسها بر بیرون سلولهای آلوده شده عمل کرده و سلولهای آلوده را از بین می برند.

ایمنی

دستگاه ایمنی هر فردی متفاوت از دیگری است ولی به عنوان یک قاعده کلی در طی دوران بلوغ نیرومندتر می شود. به همین دلیل جوانها کمتر بیمار می شوند.

به مجرد تولید یک آنتی بادی، یک نسخه از آن در بدن باقی می ماند تا اگر همان نوع آنتی ژن ظاهر شود، بتواند سریعتر به ان حمله کند. به همین دلیل برخی بیماری ها مانند آبله مرغان تنها یک بار فرد را مبتلا می سازند و پس از آن بدن در برابر بیماری ایمنی پیدا می کند. سه نوع ایمنی وجود دارد:

ایمنی ذاتی (innate immunity): همه ما با سطحی ایمنی ذاتی به دنیا می آییم. لایه های حفاظتی بدن مانند پوست و بزاق این ایمنی را ایجاد می کنند. اگر عامل بیماریزا از این لایه ها بگذرد ایمنی اکتسابی وارد عمل می شود.

ایمنی اکتسابی (تطابقی): با گذشت زمان ما در برابر بیماری هایی که به آنها مبتلا شده ایم ایمنی اکتسابی پیدا می‌کنیم. واکسن ها نیز کتابخانه ای از آنتی بادی ها در اختیار بدن قرار می دهند که علیه عوامل بیماریزای متداول بکار روند.

ایمنی غیرفعال: که از مادر به کودک در شکم وی و نیز توسط شیر مادر منتقل می شود تا در برابر بیماریها در مراحل اولیه زندگی به کودک کمک کند.

چرا ویروس جدید کرونا براحتی منتشر می شود؟

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/why-does-sars-cov-2-spread-so-easily

ویروس کرونای جدید تا سپیده دم 19 مارس 2020 (29 اسفند 1398) بیش از 219 هزار نفر در سراسر جهان را مبتلا ساخته و 8970  نفر را به کام مرگ برده است. سازمان جهانی بهداشت که در ابتدا همه گیری مزبور را دست کم گرفته بود اکنون آن را بزرگترین دشمن بشریت خوانده است.

برای درک ماهیت این ویروس بسیار مسری، پژوهشگران آن را با ویروس سارس (SARS-CoV) که هم خانواده آن است مقایسه کرده اند. ویروس SARS-CoV و ویروس جدید SARS-CoV-2 دارای 86 درصد توالی ژنتیکی مشابه هستند. سارس اولین همه گیری جهانی قرن بیستم بشمار آمده است زیرا بسرعت از قاره ای به قاره دیگر سرایت کرده و بیش از 8000 نفر را در عرض 8 ماه مبتلا ساخت و نرخ مرگ و میر آن 10 درصد بود.

لیکن ویروس کرونای جدید با سرعت بسیار بیشتری سرایت یافته است بطوری که تنها پس از گذشت دو ماه از شروه همه گیری 82 هزار نفر را مبتلا ساخته و موجب مرگ بیش از 2800 نفر شد.

پروتئین های میخ مانند بر روی ویروس کرونای جدید

ویروس کرونا از پروتئین هایی میخ مانند (spike proteins) برای چسبیدن به غشای سلولهای انسانی استفاده و آلوده کردن آنها استفاده می‌کند. فرایند چسبیدن ویروس به سلول انسانی توسط آنزیمهای سلولی خاصی فعال می شود.

لیکن ویروس کرونای جدید ساختار خاصی دارد که به آن امکان می دهد حداقل ده بار سفت تر از ویروس سارس به دریافت کنده سلولی مشترک آنها بچسبد. بخشی از دلیل این امر، این است که پروتئین میخ مانند مکانی دارد که با آنزیمی به نام فیورین (Furin) فعال می شود. فیورین در اندامهای انسانی مختلفی مانند کبد، شش ها و روده کوچک موجود است. بنابراین ویروس جدید می تواند بطور بالقوه به اندامهای متعددی از بدن حمله کند.

سلولهای انسان دارای عناصر خاصی هستند که آنها را در برابر ویروس جدید آسیب پذیر می سازد. پروتئین های میخ مانند باید به یک گیرنده روی سلول انسان به نام آنزیم مبدل آنژیوتنسین 2 (ACE2) بچسبند. پژوهش ها نشان داده‌اند که ACE2 به ویروس جدید کرونا امکان می دهد سلولهای انسانی را آلوده سازد. ویروس جدید به ACE2 با پیوستگی (affinity) بیشتری نسبت به سایر ویروس های کرونا می چسبد.

شاید بازدارنده های فیورین (furin inhibitors) بتوانند مانع عملکرد این ویروس شوند اما از آنجایی که آنزیمهای فیورین مانند کلید بسیاری از فرایندهای سلولی هستند این بازدارنده ها نباید سیستماتیک عمل کرده و موجب مسمومیت شوند. پژوهشگران بر این باورند که داروهای بازدارنده فیورین استنشاقی باید سریعا مورد آزمایش قرار گرفته  اثربخشی آنها تست شود.

مطالعات جدید نشان می دهند که استفاده از آنتی بادی های حاصل از چهار موش که در برابر ویروس سارس ایمن شده بودند، عفونت ناشی از پروتئین های میخ مانند ویروسی شبیه SARS-CoV-2  را تا 90 درصد کاهش داده است. به این علت نوعی موش در تحقیقات بر روی ویروس جدید کرونا از اهمیت بالایی برخوردار شده است.

ویروس کرونا: تسطیح منحنی همه گیری چیست و چه اثراتی دارد؟

تلاش برای غلبه بر شیوع ویروس کرونا ، همه گیری جهانی (پاندمیک) که تا 16 مارس 2020 بیش از 182000 نفر را در سراسر جهان مبتلا ساخته و بیش از 7100 نفر را به کام مرگ فروبرده، به شکست انجامیده است.

در کمتر از یکماه، تعداد موارد کووید 19 در سراسر جهان دو برابر شده است. نرخ ابتلا که دهشتناک به نظر می رسد، نشان از شیوع گسترده این ویروس غیرقابل کنترل دارد. برای مثال در ایتالیا که بیشترین موارد شیوع را خارج از چین داشته است، موارد ابتلای تایید شده تنها در چهار روز دو برابر شده است.

سرعت بالای ابتلا در ایتالیا باعث پر شدن ظرفیت پذیرش برخی بیمارستانها شده و اتاقهای اورژانس را واداشته درهای خود را بروی بیماران جدید ببندند. استخدام صدها پزشک جدید و درخواست تامین اضطراری تجهیزات اولیه پزشکی مانند ماسکهای تنفسی از خارج از کشور نشان از میزان فشار بر نظام درمانی این کشور دارد. فقدان منابع درمانی کافی باعث نرخ بالای مرگ و میر در این کشور شده که با 7 درصد، دو برابر متوسط جهانی است.

مقامات رسمی بهداشت و درمان چنین پیش بینی می کنند که کووید 19، میلیونها نفر در سراسر جهان را در طی هفته ها و ماههای آتی آلوده خواهد کرد. لیکن همچنانکه شیوع بیماری در ایتالیا نشان می دهد، سرعت مبتلا شدن جمعیت عامل مهمی در تعیین میزان تخت های بیمارستانی مورد نیاز برای درمان بیماران است.

در دانش همه گیری شناسی (اپیدمولوژی)، ایده کاهش سرعت انتشار ویروس بطوری که تعداد کمتری از مردم در هر زمانی نیاز به درمان داشته باشند به نام "تسطیح منحنی" خوانده می شود. این واقعیت نشان می دهد که چرا بسیاری از کشورها دستورالعمل‌های فاصله گیری در جامعه را به مرحله اجرا گذارده اند.

منحنی همه گیری چیست؟

این منحنی که پژوهشگران درباره آن بحث می کنند به پیش بینی تعداد افراد مبتلا به کووید 19 در دوره ی زمانی اشاره دارد. این منحنی تعداد واقعی موارد ابتلا را بیان نمی کند بلکه تعداد فرضی را برای مدلسازی انتشار ویروس پیشنهاد می کند.

این منحنی شکلهای مختلفی می تواند بخود بگیرد که به سرعت ابتلا به ویروس بستگی دارد. می تواند یک منحنی شیب دار باشد که در آن منحنی بطور نمایی گسترش می یابد (سرعت ابتلا در زمانی معین دوبرابر می شود) و تعداد کل موارد ابتلا در طی چند هفته بسیار زیاد می گردد. منحنی های ابتلا با شیب زیاد، نزول تندی نیز دارند و پس از اینکه ویروس هرکه را توانست مبتلا ساخت، تعداد موارد ابتلا بصورت نمایی با سرعت زیادی کاهش می یابد.  

هرچه منحنی ابتلا سریعتر اوج گیرد، نظام درمانی کشور زودتر ظرفیتش در مواجهه با بیماری و درمان مبتلایان به پایان می رسد. همچنانکه در ایتالیا شاهد هستیم، بیماران بیشتری بدون مراقبتهای ویژه رها می شوند و بیمارستانهای بیشتری دچار کمبود تجهیزات اولیه درمانی می گردند.

از طرف دیگر یک منحنی مسطح تر و کم ارتفاع تر بهاین معناست که همان تعداد افراد نهایتا مبتلا خواهند شد لیکن زمان بیشتری طول می کشد و نظام درمانی فرصت دارد بیماران بیشتری را درمان کند.

چگونه می توان از ارتفاع منحنی همه گیری کاست؟

از آنجایی که هنوز واکسن مورد تایید یا دارویی برای درمن بیماری کووید 19 در دسترس نیست و از آنجایی که آزمایش موارد مشکوک هنوز بسیار محدود صورت می پذیرد، تنها راه کاستن از ارتفاع منحنی عمل جمعی مردم است. تمام افراد باید مررتب دستهای خود را شسته، در صورت بیماری خود را قرنطینه کرده و فاصله از دیگران در جامعه را تا حد امکان رعایت کنند.

غفلت از این اقدامات می تواند نتایج هولناکی داشته باشد. در مورد آنفولانزای اسپانیایی سال 1918 مقامات شهر فیلادلفیای آمریکا هشدارها در مورد همه گیری بیماری را نادیده گرفتند و در عرض شش ماه تقریبا 16000 نفر در این شهر مردند.

اما در سنت لوئیس مقامات شهر سریعا راهبردهای قرنطینه را به اجرا گذاردند. دولت محلی به بستن مدارس، محدودکردن سفرها و تشویق رعایت بهداشت فردی و فاصله گرفتن افراد از هم مبادرت کرد. در نتیجه کل تلفات شهر حدود 2000 نفر یعنی یک هشتم فیلادلفیا بود. شهر سنت لوئیس توانست با موفقیت منحنی همه گیری را تسطیح کند.

منبع:

https://www.livescience.com/coronavirus-flatten-the-curve.html

بریتانیا صادرات و احتکار سه داروی ژنریک مورد استفاده برای درمان کووید 19 را ممنوع کرد

13 مارس 2020

دولت بریتانیا صادرات و ذخیره سه داروی مورد استفاده برای درمان بیماران کووید 19 در چین را ممنوع کرد. این سه دارو برای بیماری هایی غیر از کووید 19 تجویز می شوند ولی در طی همه گیری کووید 19 در چین برای درمان برخی بیماران مورد استفاده قرار گرفته اند. این سه دارو عبارتند از:

کالترا Kaletra یک ترکیب ضدویروسی با دوز ثابت است که همراه با ترکیبات دیگر ضدویروسی برای ویروس ناکارامدی سیستم ایمنی انسان (HIV) تجویز می‌شود. این دارو در 16 مرکز درمانی چین برای بررسی اثر آن بر درمان کووید 19 مورد استفاده قرار گرفته است. کالترا بصورت کپسول، قرصهای معمولی یا روکش دار ساخته می شود.

کلروکین فسفات Chloroquine phosphate یک داروی ضد مالاریاست که از کوئینولون استخراج شده و در ترکیب با کالترا در چین مورد آزمایش قرار گرفته است. بنظر می رسد این دارو طیف وسیعی از فعالیت های ضدویروسی دارد. این دارو بصورت شربت مصرف می شود.

هیدروکسی کلروکین Hydroxychloroquine یک آمینوکوئینولین است که به عنوان عامل ضدعفونت و ضدرماتیسم عمل می‌کند. این دارو برای آرترید روماتوئید، دیسکوید و لوپوس سیتمیک تجویز شده و بصورت قرصهای روکش دار مصرف می شود.

منبع: Verdict Media